Demonstreren voor burgerrechten; maar niet in China

Vele tienduizenden demonstranten verzamelden zich woensdagavond in Victoria Park in Hong Kong. Volgens de politie bedroeg het aantal deelnemers honderdduizend; de organisatie spreekt van 180.000 deelnemers. Onder hen veel Chinezen van het vasteland. Toen de avond viel werden kaarsen ontstoken. Om 20.38 uur lokale tijd werd een minuut stilte gehouden.

Ieder jaar op 4 juni wordt de Tiananmenopstand in Hong Kong met een wake herdacht. Dit jaar werden extra veel deelnemers verwacht, omdat het woensdag precies 25 jaar geleden is dat het leger in Beijing ingreep en een bloedig einde aan de opstand maakte.

Ook Pro-Beijing demonstratie

De herdenking ligt gevoelig, omdat Hong Kong sinds 1997 onderdeel van China is. De bevolking is beloofd dat het zijn rechten op het gebied van persvrijheid, recht van vereniging en demonstratie zou behouden. Ook zijn er toezeggingen gedaan over de verkiezingen in 2017 als Hong Kong een nieuw bestuur kiest. De gedachte was dat naarmate in China de burgerrechten zich zouden ontwikkelen, de twee systemen meer op elkaar zouden gaan lijken. Nu de vooruitgang op het gebied van burgerrechten in China langzaam gaat, vrezen veel bewoners echter dat die vrijheden juist worden afgebroken.

Vlakbij het park was een tegendemonstratie van een groep die zich Voice of Loving Hong Kong noemt. Deze actievoerders menen dat de organisatoren van de wake niet alle feiten van de Tiananmenopstand kennen. Afgelopen zondag was er ook al een pro-Beijing demonstratie in Hong Kong. Een groep die zich 6/4 Waarheid noemt, meent dat de wereld de omvang van de Tiananmenopstand overdrijft en dat de Chinese overheid toen passend heeft ingegrepen.

Oproep voor vrijheid van meningsuiting

Ook in Taipei kwamen demonstranten bijeen om de gebeurtenissen van 1989 te herdenken. Een van de sprekers op de demonstratie was Wu’er Kaixi, in 1989 een van de studentenleiders.

De Taiwanese president Ma Ying-jeou deed woensdag een verklaring uitgaan waarin hij China oproept meer tolerantie ten opzichte van dissidenten te betrachten. Meer ruimte voor dissidente geluiden, schreef hij, zou China helpen het respect en vertrouwen te winnen van de internationale gemeenschap en de Taiwanese bevolking.

Extra veiligheidsmaatregelen

In China zelf is geen ruimte voor herdenkingen. Het Tiananmenplein was nog zwaarder bewaakt dan normaal. Buitenlandse journalisten waren te verstaan gegeven dat ze zich deze week niet op het plein moeten begeven. Chinese censors die het internet controleren maakten overuren. In de aanloop naar 4 juni zijn veel criticasters gedetineerd of onder huisarrest geplaatst.

Reuters meldt dat twee van zijn journalisten in Beijing enige tijd zijn vastgehouden, nadat ze op straat werkten.

Angst voor sociale onrust

Het Chinese ministerie van buitenlandse zaken gaf woensdag op zijn dagelijkse persbriefing aan dat er op korte termijn niet meer openheid over de opstand is te verwachten. "De Chinese overheid heeft reeds lang zijn standpunt bepaald over de politieke onrust eind jaren '80", zei woordvoerder Hong Lei. Desgevraagd zei hij dat China geen 'dissidenten' kent, wel 'wetsovertreders'.

Alleen de Global Times publiceerde woensdag een artikel waarin expliciet naar de opstand werd verwezen. "China heeft relevante informatie afgeschermd in een poging de geleidelijke ontwikkeling van hervormingen niet te verstoren. De Chinese samenleving heeft de gebeurtenissen van 25 jaar geleden nooit vergeten. Maar dat er nooit over gesproken wordt weerspiegelt de houding van de samenleving", aldus de krant. "We zullen de ontwikkeling van het westen niet volgen. Zelfs degenen die westerse ideologie omarmen, zijn waakzaam voor de mogelijkheid dat zij het land in onrust storten."