China herdenkt begin WO II groter dan ooit

Temidden van veteranen, schoolkinderen en de partijtop sprak Xi Jinping vanochtend op de officiële herdenking van het begin van de Tweede Chinees-Japanse oorlog. "Geschiedenis is geschiedenis en feiten zijn feiten. Niemand kan de geschiedenis en feiten veranderen. Iedereen die geschiedenis wil ontkennen, verdraaien of verheerlijken hoeft niet op instemming van het Chinese volk of dat van andere landen te rekenen", zei Xi.

Het was voor het eerst dat een Chinese president de herdenking op 7 juli bijwoont. Het illustreert de hervonden belangstelling in China voor deze oorlog. Een 'anti-Japans' kunstwerk werd onthuld, gemaakt van de medailles van inmiddels overleden veteranen.

Veel aandacht in Chinese media

De aanval op 7 juli 1937 wordt beschouwd als begin van de Japanse invasie van Zuidoost-Azië die uitmondde in de Tweede Wereldoorlog. Japan had al in 1931 gebruik gemaakt van de burgeroorlog door het Noordoosten van China onder de voet te lopen en een vazalregering te installeren. In de zomer van '37 vielen troepen bij de Lugou-brug de rest van China aan. Deze enorme granieten brug over de Yongding is ook wel bekend als de Marco Polo-brug en is al enige jaren een oorlogsmuseum. 

Chinese staatsmedia pakken groot uit, met specials, documentaires en ooggetuigeverklaringen. De Chinese overheid heeft besloten tot de herbouw van een voormalige Japanse legerbasis in Harbin waar experimenten met chemische wapens op krijgsgevangenen werden uitgevoerd. Ook een pand in Shanghai waar Chinese vrouwen als 'troostmeisjes' moesten werken, wordt herbouwd om als museum over de Japanse aggressie te dienen.

Vergiftigde sfeer

De grote belangstelling voor dit oorlogsverleden wordt gevoed door de verslechterde verhoudingen tussen Japan en China. Sommigen stellen zelfs dat Beijing het verleden 77 jaar na dato daarvoor misbruikt. Onmiskenbaar is er in China de afgelopen maanden een niet aflatende stroom anti-Japanse propaganda over het publiek heengestort.

De verhoudingen zijn op scherp gezet toen in september 2012 een nationalistische gouverneur in Tokio overheidsgeld gebruikte om drie eilanden van een Japanse particuliere eigenaar te kopen. Zowel Japan als China claimen de zeggenschap over deze eilanden. Het leidde tot felle protestdemonstraties in grote Chinese steden en Japanse export naar China liep schade op door een consumentenboycot.

Lange lijst incidenten

Sindsdien is er een reeks grotere en kleinere incidenten geweest die de sfeer verder vergiftigde. China is gevoelig voor revisionistische uitingen in Japan, zeker als dat door hoge regeringsfunctionarissen gebeurt. Overigens staat China daar niet alleen in; ook in Zuid-Korea is er boosheid en onbegrip over de manier waarop Japan met zijn oorlogsverleden omgaat.

In dit licht wordt er met wantrouwen gekeken naar de stap van de Japanse premier Shinzo Abe, die een nieuwe interpretatie van de pacifistische grondwet heeft aangekondigd. Die interpretatie maakt de inzet van Japanse troepen buiten het eigen grondgebied mogelijk. Volgens Japan is dit bedoeld om bijvoorbeeld vredesoperaties in de wereld mogelijk te maken. Maar Japan zet ook de deur op een kier voor militaire hulp aan andere landen in de regio die een territoriaal conflict met China hebben.