Celstraf voor Britse en Amerikaanse privé-detectives

De rechtbank in Shanghai heeft Peter Humprey een gevangenisstraf van 2,5 jaar opgelegd. Zijn vrouw -die de Amerikaanse nationaliteit heeft- moet twee jaar de cel in. De twee kregen ook geldboetes opgelegd en zullen na het uitzitten van hun straf China uit worden gezet.

De rechters hadden een dag nodig om de zaak tegen de twee te behandelen. De rechtszaak was niet openbaar. Wel stuurde de rechtbank regelmatig updates via sociale media de wereld in.

Persoonsgegevens

Peter Humprey had vanochtend bij het begin van de behandeling verklaard dat hij de door de openbaar aanklager aangedragen feiten 'niet weerspreekt'. Humprey en zijn Amerikaanse vrouw werden beschuldigd van het illegaal verzamelen van persoonsgegevens.

Volgens de aanklager had het koppel vertrouwelijke gegevens van 200 Chinezen in hun bezit, zoals loggegevens van mobiele telefoons en eigendomspapieren van onroerend goed.

TV-bekentenis

Dat Humprey de beschuldigingen erkende was geen verrassing. In augustus 2013 verscheen hij op de Chinese staatstelevisie. Gekleed in een oranje gevangenishesje en met handboeien om legde hij een bekentenis af. "Ik heb soms illegale methoden gebruikt om persoonlijke informatie te verkrijgen", zei hij toen. "Ik heb daar spijt van en bied mijn excuses aan de Chinese overheid aan."

Humprey en zijn vrouw hadden sinds 2003 een adviesbureau voor westerse bedrijven, ChinaWhys, dat in feite functioneerde als een detectivebureau. Zij deden onder meer antecedentenonderzoek naar Chinese sollicitanten en onderzochten of werknemers zakelijke belangen hadden in andere bedrijven.

Omkopingsschandaal

In april 2013 werden zij ingeschakeld door de Britse farmaceut GlaxoSmithKline (GSK). De top van het bedrijf had verschillende mailtjes ontvangen over omkopingspraktijken door zijn Chinese vestiging. Toen het bedrijf ook een seksvideo ontving die zonder zijn medeweten was opgenomen in de slaapkamer van directeur Mark Reilly was de maat vol. ChinaWhys werd ingeschakeld om te achterhalen wie de verborgen camera had geplaatst en de mailtjes had verstuurd.

Humprey kreeg al snel een verdachte in het vizier: Vivian Shi. Zij werkte voor GSK China als lobbyiste. Shi is de dochter van een hoge partijfunctionaris in Shanghai en beschikt over veel relaties bij de Chinese overheid. En: Shi was in 2012 door Reilly ontslagen.

Wespennest

Bij de speurtocht naar deze klokkenluider kwam ChinaWhys zelf in een politiek wespennest terecht. Vlak nadat Humprey zijn conclusies aan de GSK-top had gerapporteerd, kondigde Chinese autoriteiten een onderzoek aan naar GSK. Behalve naar het GSK-hoofdkantoor, had de klokkenluider namelijk ook de Chinese autoriteiten geïnformeerd.

En weer een paar weken later deed de politie een inval bij ChinaWhys en werden Humprey en zijn vrouw gedetineerd. In de aanklacht tegen de twee worden het GSK-onderzoek, de verborgen camera en dus ook de mogelijke rol van Shi niet genoemd. Waarschijnlijk heeft het echtpaar de afspraak met de openbaar aanklagers gemaakt om deze precaire kwestie te laten rusten in ruil voor een mild vonnis.

Omkopingsonderzoek loopt

Het Chinese onderzoek naar omkopingspraktijken door GSK duurt inmiddels voort. De Chinese politie heeft 46 GSK-medewerkers als verdachte aangemerkt. Een aantal Chinese GSK-medewerkers is gedetineerd gedurende het onderzoek; Reilly zit niet vast, maar mag voorlopig niet het land verlaten.

GSK heeft inmiddels erkend dat zijn Chinese vestiging artsen heeft omgekocht, maar ontkent de schaal waarop dat is gebeurd. Reilly staat nog wel op de loonlijst gedurende zijn gedwongen verblijf in China, maar is uit zijn functie gezet als hoofd van de Chinese GSK-vestiging.

Risico's

Buitenlandse bedrijven en expats in China volgen het onderzoek tegen GSK en de rechtszaak tegen Humprey en Yu met argusogen. Multinationals zijn vanzelfsprekend alert op de risico's die op kunnen treden in een land waar corruptie wijdverspreid is. Maar soms is onduidelijk wat medewerkers precies doen om hun targets te halen. En soms worden steekpenningen aan ambtenaren in de vorm van leges gepresenteerd. En veel bedrijven hebben een PA-medewerker in dienst met goede connecties in de partij.

Maar er is nog iets anders: tot nu toe dachten buitenlandse managers dat het grootste risico dat ze lopen uitzetting uit de Volksrepubliek is. De GSK-zaak, het uitreisverbod van Reilly en de zaak tegen Humprey en Yu doet ze realiseren dat de consequenties van wetsovertredingen in China misschien wel veel groter zijn en ze langdurig in de gevangenis kunnen verdwijnen.