Mensenrechtenadvocaat ziet terreinwinst

Niet hervormingen vanuit de partij en de overheid, maar verandering vanuit de haarvaten van de samenleving zal China de komende jaren veranderen. Dat is de overtuiging van Teng Biao.

"De overheid is alleen maar bezig de status quo te handhaven. Maar ik zie steeds meer burgers die het spel niet langer mee willen spelen. Ondanks toenemende repressie zijn er steeds meer advocaten die het tegen de overheid durven opnemen. Door het internet is de overheid de controle over de publieke opinie kwijtgeraakt", zei Teng.

Rechtszekerheid

Juridische hervormingen staan in China momenteel hoog op de agenda, maar Teng heeft er geen vertrouwen in. "Het draait allemaal om behoud van de macht door de partij. Het gaat de overheid er niet om het recht te versterken, maar om het recht te kunnen gebruiken", aldus Teng op een bijeenkomst in Amsterdam.

Later nuanceert hij die uitspraak in een een-op-een gesprek: "Er worden hervormingen doorgevoerd die de positie van gewone burgers verbetert, zoals de afschaffing van de laojiao, het syteem van gedwongen heropvoeding. Maar de essentie is dat er niets wezenlijks verandert, zolang de eenpartijstaat bestaat."

Achterhoedegevecht

Teng denkt niet dat wezenlijke veranderingen binnen het systeem mogelijk zijn. "De overheid hervormt wel om de sociale harmonie te bewaren. Maar de mensenrechtensituatie verandert er niet door."

Ondanks de toegenomen repressie tegen activisten en controle op het internet, is Teng optimistisch dat juist dit de factoren zijn die China zullen veranderen. "De overheid sluit advocaten op, maar hun aantal blijft groeien. De internetcensuur groeit, maar 100 miljoen Chinezen reizen dit jaar naar het buitenland en kunnen daar met eigen ogen zien wat vrijheid betekent. De overheid voert een achterhoedegevecht."

Uitgeweken

Teng is een prominente Chinese advocaat die de verdediging voerde voor leden van de Falun Gong en activisten uit Tibet en Xinjiang. Hij werd drie keer gedetineerd en werd naar eigen zeggen toen ook gemarteld. Toen hij werd geschrapt als advocaat en werd ontslagen bij de universiteit waar hij doceerde, vertrok hij uit China. Hij is nu hoogleraar in Hong Kong en zal de komende tijd als gasthoogleraar in Harvard onderzoek doen naar de mensenrechtensituatie in de Volksrepubliek.

Teng was twee dagen in Nederland voor een bezoek aan de mensenrechtenambassadeur Lionel Veer. Na een onderbreking van vier jaar is de mensenrechtendialoog tussen Nederland en China in december hervat. Teng gebruikte zijn bezoek om op uitnodiging van Lawyers for Lawyers in Amsterdam te spreken.