Proces tegen criticaster van Xinjiang-beleid

Tohti is een van de bekendste Oeigoerse intellectuelen en een van de weinigen die niet naar het buitenland is uitgeweken. Hij werd op 15 januari aangehouden in Beijing, waar hij woont en doceert. Volgens zijn advocaat Li Fangping wordt hij beschuldigd van het nastreven van een aparte, islamitische staat in het gebied dat nu de autonome regio Xinjiang vormt.

De aanklagers hebben daarvoor tientallen artikelen en interviews ingebracht waarin Tohti de situatie van de Oeigoeren in China bespreekt. Ook zijn er 52 dvd's als bewijs opgevoerd, met daarop de colleges die Tohti heeft gegeven. In de collegezaal was door de autoriteiten een webcam opgehangen. Als de beschuldigingen bewezen worden verklaard, kan hem een gevangenisstraf van 10 jaar tot levenslang worden opgelegd.

Gematigd

Tohti en zijn advocaat ontkennen de beschuldiging. Vrienden en collega's van Tohti zeggen dat hij zich altijd zorgvuldig heeft onthouden van uitspraken die hem in de problemen zouden kunnen brengen. Hij wordt beschouwd als gematigd, juist omdat hij niet opriep tot geweld, politieke hervormingen of afscheiding van China.

Wel was Tohti open en kritisch over het Xinjiang-beleid van de Chinese overheid. Na de zelfmoordaanslag op het Tiananmenplein riep Tohti de autoriteiten op meer openheid te geven over het bewijs dat de aanslag een religieusextremistische motivatie had. Ook wees hij op enkele tegenstrijdigheden in de officiële lezing van de gebeurtenissen. Tohti beheerde een forum op het internet om de dialoog tussen Oeigoeren en Han-Chinezen te stimuleren.

Rechtszitting niet openbaar

Volgens zijn advocaat is Tohti tijdens zijn detentie gemarteld. Zo zou hem tijdens een periode van tien dagen voedsel zijn onthouden, zou warme kleding die hem door familie is gezonden niet aan hem zijn doorgegeven en is hij gedurende een groot deel van zijn detentie permanent aan zijn voeten geketend. Zijn advocaat kon hem pas eind juni voor het eerst bezoeken.

Het proces is besloten, zoals vaak bij rechtszaken tegen criticasters van de overheid. Buitenlandse journalisten worden geweerd en ook buitenlands ambassadepersoneel dat de rechtszaak als waarnemer wilde bezoeken was woensdagochtend niet welkom. Wel zijn een aantal Chinese journalisten aanwezig, evenals vier van Tohti's familieleden. Het proces zal twee dagen duren en het vonnis wordt later gewezen.