Wat Nederland niet lukt, doet China in een paar weken

Tweehonderd topmanagers van 72 grote staatsbedrijven ontvangen met ingang van deze maand aanzienlijk minder salaris. De Chinese overheid brengt hun basissalaris terug tot twee maal het bedrag dat hun werknemers gemiddeld verdienen. In 2013 verdienden topmanagers bij staatsbedrijven nog gemiddeld 12 keer zoveel als hun werknemers.

De jaarlijkse prestatiebonus die ze mogen ontvangen wordt beperkt tot maximaal twee maal het jaarsalaris. Eventuele andere prestatiegerelateerde financiële prikkels mogen nooit meer dan 30 procent van het basissalaris bedragen. Per saldo wordt de honorering dus bijna gehalveerd.

Salarisstrookje

In augustus 2014 besloten Chinese leiders dat het mes moet worden gezet in topsalarissen. Pas in december stelde de overheid de details vast van het salarissysteem dat nu wordt ingevoerd. Deel van de regels is dat de staatsbedrijven alle gegevens betreffende de honorering van het topmanagement moeten openbaren, ook waar het onkostenvergoedingen betreft.

Het nieuwe salarisgebouw treft vooralsnog 72 staatsbedrijven; ongeveer de helft van het aantal ondernemingen dat rechtstreeks onder de centrale overheid valt. Het gaat om enkele zeer grote ondernemingen, zoals staatsoliemaatschappij CNPC, Sinopec en telefoonbedrijf China Mobile.

Proef

Het ministerie spreekt nadrukkelijk over een proef; het ligt dus in de lijn der verwachting dat uiteindelijk alle centraal aangestuurde staatsbedrijven aan de regels moeten gaan voldoen. Daarna volgen kleinere staatsbedrijven.

Geen Chinees is vies van geld verdienen, maar de hoge salarissen bij de staatsbedrijven zijn veel gewone Chinezen een doorn in het oog. Uit cijfers van de overheid blijkt dat bestuurders gemiddeld 765.000 yuan per jaar verdienen (92.000 euro), met uitschieters tot meer dan een miljoen yuan. Dat is veel meer dan het topmanagement van bedrijven in de private sector in China verdienen.

Moderne managers

In augustus maakte de partijleiding bekend dat het bestuur en toezicht van de staats-ondernemingen wil ontvlechten. De dagelijkse leiding komt in handen van managers, die in de markt worden geworven. Hun honorering zal conform internationale standaarden worden vastgesteld. De overheidsfunctionarissen zullen zich beperken tot het toezicht op het bedrijf. Omdat hun verantwoordelijkheden kleiner worden, zal ook hun salariëring worden beperkt. Het nieuwe salrisgebouw is een uitwerking van dat voornemen.

Met de regels wil China de instroom van management uit de private sector bevorderen. Managers van buiten de overheid brengen nieuwe inzichten bij staatsondernemingen, die naar verwachting marktgerichter gaan werken. Staatsbedrijven staan bekend als inefficiënt doordat hun marktpositie wordt beschermd. Ze dragen maar een beperkt deel van hun winst af aan de staatskas, terwijl ze wel subsidies genieten en gerust kunnen zijn dat de staat bijspringt als het misgaat.