Reizende rechtbanken tegen lokale beïnvloeding

Het Chinese hooggerechtshof heeft op proef twee rondreizende rechtbanken ingesteld, die op lokatie moeten beslissen over civiele kwesties als landgebruik, onteigening en milieuvervuiling. Eén rechtbank werkt vanuit Shenzhen en heeft als werkgebied Guangdong, Hainan en Guangxi in het oosten van China. De tweede rechtbank heeft Shenyang als thuisbasis en zal actief zijn in de noordelijke provincies Liaoning, Jilin en Heilongjiang.

Officieel gaan de rijdende rechters aan de slag om pieken in de werkbelasting van reguliere rechtbanken op te vangen en om de rechtspraak letterlijk dichter bij de burger te brengen. Maar dat is slechts een deel van het verhaal.

Twee handen op één buik

Het belangrijkste motief voor de proef is om beïnvloeding van het lokale bestuur op lagere rechtbanken tegen te gaan. Die zijn voor hun financiering afhankelijk van lagere overheden. Ook zijn er vaak liaison-ambtenaren die juridische disputen met rechters bespreken.

In de praktijk betekent dit vaak dat burgers die zich tegen beslissingen van de lokale overheid verzetten of daarvan schade ondervinden in de kou staan. Juist dit soort zaken moeten de rijdende rechters gaan behandelen.

Verstrengeling

Chinese rechters zijn formeel onafhankelijk, maar hun benoeming, salaris en promotiekansen liggen in handen van de lokale rechtbankpresident; die is op zijn beurt voor zijn budget afhankelijk van het lokale bestuur.

Het hooggerechtshof heeft vorig jaar aangekondigd dat het de benoeming van rechters naar provinciaal niveau wil brengen en dat hun honorering afhankelijk wordt van een objectiveerbaar systeem. Het zal echter jaren duren voordat de verstrengeling van het lokale bestuur en de lagere rechtbanken is beëindigd. De rondreizende rechters lijken bedoeld om in de tussentijd gevoelige kwesties bij rechtbanken in dorpen en steden weg te halen.