Dit is de video waar China nu naar kijkt

Zaterdag werd de video 'China's smog, onder de stolp' online gezet. En sindsdien hebben meer dan 150 miljoen Chinezen hem bekeken. In 104 minuten spreekt Chai Jing op een podium voor een publiek, terwijl achter haar apocalyptische beelden van luchtvervuiling worden getoond. Het doet denken aan Al Gore's 'An Inconvenient Truth', maar dan in het Chinees.

Chai deed twee jaar onderzoek naar smog. Als oud-journaliste van staatsomroep CCTV stelde ze zichzelf drie simpele vragen: wat is smog, waar komt het vandaan en wat kunnen we er aan doen?

Moeder

Chai nam in 2013 ontslag als verslaggeefster, toen bij haar ongeboren baby een tumor in de longen werd ontdekt. Dit motiveerde haar onderzoek naar luchtvervuiling te doen. "Ik ben nooit bang voor vervuiling geweest; heb zelfs nooit een stofmasker gedragen. Maar als je leven in je draagt en alles wat ze ademt, eet en drinkt jouw verantwoordelijkheid is, dan pas voel je de angst", zegt Chai in de video.

Haar baby werd na de geboorte geopereerd en maakt het naar omstandigheden goed. Chai financierde met haar eigen geld haar onderzoek en de video.

Gevoelige snaar

Haar persoonlijke relaas raakt een gevoelige snaar in China. Er is ook kritiek; is zij door de ziekte van haar kind wel onbevooroordeeld? Chai wordt ook van hypocrisie beschuldigd, omdat zij het geld had om in de VS te bevallen.

Maar over het algemeen krijgt ze veel bijval. Ook uit een hoek waar je het in eerste instantie niet zou verwachten: minister van milieu Chen Jining sprak zondag lovend over de documentaire en zei dat hij de maakster een sms'je had gestuurd om haar te bedanken.

Instemming van hogerhand

Maar heel verrassend is dat echter niet. Chai betaalde de productie zelf, maar werkte nauw samen met de Chinese filmpjeswebsite Youku en het Volksdagblad, de krant van de communistische partij. De publicatie komt aan de vooravond van de plenaire sessie van het Volkscongres, aanstaande donderdag, als milieu hoog op de agenda staat.

Chai lijkt dus de steun van de politieke leiding te hebben. Maar helemaal zeker zijn ze ook niet van hun zaak: de reacties over de film worden door Chinese censors nauwlettend gevolgd. De aandacht voor de video moet niet worden opgeblazen en de publieke opinie moet worden 'gereguleerd', staat in een instructie aan Chinese journalisten die door het ministerie van waarheid, een doorgaans goed geïnformeerde Amerikaanse website over internetcensuur, is onderschept.

UPDATE - Een week na publicatie van de documentaire is die in China van vrijwel alle websites verwijderd. Ook op Youku, een van de medinitatiefnemers, is de film niet meer voor Chinese bezoekers te zien. Blijkbaar is de film buiten China nog wel op te vragen.