China en Japan praten over veiligheid op zee

Het is voor het eerst sinds 2011 dat beide landen op regeringsniveau overleggen over vrede en veiligheid. De bijeenkomst is een direct gevolg van een korte ontmoeting die de Chinese president Xi Jinping en de Japanse premier Shinzo Abe in november hadden.

Toen werd afgesproken dat beide landen een hotline zouden moeten opzetten om in het geval van incidenten of crisissituaties met elkaar te kunnen overleggen. De bijeenkomst van donderdag heeft precies dat punt bovenaan de agenda.

Praten helpt

Maar het gaat natuurlijk om meer. De verhoudingen tussen de twee regionale grootmachten zijn sinds 2012 tot een dieptepunt gedaald. Beide landen zijn tot het inzicht gekomen dat het zo niet langer kon. De verstoorde relatie begon de economische betrekkingen tussen de tweede en derde economie van de wereld te raken.

"De banden tussen Japan en China zijn een beetje verbeterd sinds vorig jaar, maar er zijn nog steeds zorgen over elkaars veiligheidsbeleid", zei de Japanse onderhandelaar Shinsuke Sugiyama. "De beste manier om die weg te nemen is door een directe dialoog."

Kleine verschillen

Ook zijn Chinese ambtsgenoot, Liu Jianchao, sprak de wens uit dat beide partijen langs de weg van overleg elkaar beter leren begrijpen. "Ik hoop [...] dat we doelen kunnen bereiken door kleine verschillen opzij te zetten omwille van het gemeenschappelijk belang, vertrouwen kunnen vergroten en samenwerking nastreven."

In 2012 verhardde een langlopend conflict over een groep eilandjes in de Oostchinese-Zee waarvan zowel China als Japan claimen dat ze tot hun land behoren. Sindsdien patrouilleren er schepen en vliegtuigen van beide landen. Militaire analisten vrezen voor een ongeluk bij dit kat-en-muisspel, die tot een militaire escalatie kan leiden.

Wantrouwen

Het conflict over de Diaoyu/Senkaku-eilanden werkt als een katalysator op de verhoudingen tussen beide landen. China koestert vanwege het oorlogsverleden een groot wantrouwen jegens Japan. De Chinese leiders zien in een voornemen van Abe de pacifistische grondwet te veranderen en ontkenningen of bagatelliseren van oorlogsmisdaden tekens dat Japan mogelijk opnieuw een militaire bedreiging kan vormen.

Andersom is Japan verontrust over de snelle militaire opbouw van China en wil zijn defensie versterken om eventuele Chinese aggressie af te schrikken. De ontmoeting van de vice-ministers gaat vooraf aan een diplomatieke ontmoeting tussen China, Japan en Zuid-Korea, die aanstaande zaterdag begint.