Xinjiang voert veiligheidsmaatregelen op

Autoriteiten in Xinjiang besloten zaterdag om gewapende politie-eenheden 24 uur per dag op straat te laten patrouilleren. Sindsdien zijn vrachtwagens met agenten en lichte pantservoertuigen in het straatbeeld te zien.

Meng Jianzhu, een hoge partijfunctionaris, was naar Urumqi, de hoofdstad van Xinjiang, gereisd om met lokale veiligheidsfunctionarissen te overleggen. Meng zei dat politie en veiligheidsdiensten preventieve maatregelen zullen nemen om de rust en orde te kunnen garanderen. Naast het opschroeven van veiligheidsmaatregelen op straat, betekent dat meestal ook een golf van arrestaties.

Nervositeit rond herdenkingsdatum

De nervositeit bij de autoriteiten over Xinjiang liep de afgelopen dagen op, na een bloedige aanval woensdag op overheidsgebouwen in Lukqun waarbij 35 doden vielen. Vrijdag werd een incident gemeld in Hotan, waarbij een grote groep bewapende mannen zich bij een politiebureau zouden hebben verzameld. Voorzover nu bekend zijn hierbij geen slachtoffers gevallen.

Komende week is het vier jaar geleden dat in Xinjiang meerdere dagen gewelddadigheden uitbraken tussen Oeigoeren en Han-Chinezen (zie onder). Met twee geweldsincidenten in drie dagen tijd, vrezen de autoriteiten dat de herdenking van die gebeurtenissen wordt gemarkeerd met een nieuwe geweldsgolf.

Grote provincie met weinig inwoners

Xinjiang is de meeste noordwestelijke provincie van China. Xinjiang betekent letterlijk nieuwe grens. Het is de grootste Chinese provincie, goed voor bijna een achtste van het totale oppervlak van China. Het is echter dunbevolkt; er wonen ongeveer 20 miljoen inwoners.

De oorspronkelijke bewoners zijn Oeigoeren, turkssprekende moslims. De Oeigoeren zijn in China een officieel erkende minderheid en Xinjiang is een zogeheten autonome regio. Dat betekent onder andere dat het behoud van de eigen taal en cultuur officieel is geregeld. Leden van een erkende minderheid zijn niet onderworpen aan de eenkindpolitiek. China vindt bovendien dat het veel moeite doet om het gebied economisch te ontwikkelen en te moderniseren. Xinjiang is een belangrijke bron van grondstoffen: aardolie, steenkool, uraanerts en andere zeldzame metalen worden er uit de bodem gewonnen. China bouwde er veel fabrieken en verbeterde de infrastructuur.

Geen genade voor seperatisten

In de praktijk voelen Oeigoeren zich echter achtergesteld ten opzichte van Han-Chinezen. Zij ergeren zich aan Han-Chinezen die met belastingvoordelen en andere stimuleringsmaatregelen naar het gebied worden gelokt. Zij menen dat hun cultuur willens en wetens wordt uitgehold door de komst van de Han-meerderheid en het stimuleren van arbeidsmigratie van Oeigoeren naar het oosten van China. Ongeveer 40 procent van de bevolking in de provincie is Oeigoer.

Een deel van de Oeigoeren gelooft dat zij beter af is als zelfstandige staat, wat het in het verleden meerdere malen is geweest. China treedt hard op tegen separatisten. Maar ook incidenten die voortkomen uit religieuze problemen of etnische spanningen worden door China al snel als extremistisch geweld of terrorisme bestempeld.

Geweldsgolf in 2009

In juli 2009 leidde spanningen tussen Han-Chinezen en Oeigoeren tot gewelddadigheden. In Guangzhou kwam het tot rellen tussen Oeigoerse en Han-Chinese fabrieksarbeiders na een (onjuist) gerucht over een verkrachtingszaak. De politie zou laat hebben ingegrepen en vooral de Oeigoeren hebben aangepakt. Duizenden kilometers verderop in Xinjiang leidde dit tot Oeigoerse aanvallen op gemigreerde Han-Chinezen en hun bezittingen. Na enkele dagen werd de opstand onderdrukt. Volgens Chinese autoriteiten lieten 197 mensen het leven bij de rellen, maar waarschijnlijk zijn dat er veel meer geweest.