Vijf vragen over staatsbezoek Xi Jinping aan VS

Xi is toch twee jaar geleden al in Amerika geweest?

Dat klopt, maar dat was geen officieel staatsbezoek. In juni 2013 bracht Xi op uitnodiging van Barack Obama een informeel bezoek aan de VS. De Amerikaanse president ontving Xi en zijn vrouw Peng Liyuan toen op het van de buitenwereld afgesloten landgoed Sunnylands. Daar werd in een informele setting gedineerd en Obama en Xi maakten in hemdsmouwen een wandelingetje door de botanische tuinen. Ondanks het ontbreken van concrete resultaten werd dit bezoek zowel door de Amerikanen als de Chinezen als een doorslaand succes gekenschetst, omdat beide leiders elkaar daar beter hebben leren kennen en zo de basis hebben gelegd voor een vertrouwensrelatie.

Xi is al zesmaal in Amerika geweest. Hij verbleef in 1985 enige tijd bij een boerenfamilie in Iowa toen hij als jong partijlid moderne landbouwmethodes kwam bestuderen. Hij logeerde in de slaapkamer van de zoon van de familie Lande in Muscatine en zocht ze in 2012, inmiddels als vicepresident, nog eens op.

En natuurlijk komen Obama en Xi elkaar weleens vaker tegen, bijvoorbeeld bij internationale topconferenties als de G20 en in maart 2014 nog in Nederland bij de Nuclear Security Summit in Den Haag.

 

Okay, een staatsbezoek dus. Wat staat er allemaal op het programma?

De reis begint in Seattle, waar volgende week de Chinees-Amerikaanse internetconferentie wordt gehouden. Een serie bijeenkomsten staat gepland waarbij handel centraal staat. Zo is er een rondetafelconferentie met leiders van grote Amerikaanse en Chinese bedrijven. Er is een dinertje thuis bij Bill en Melinda Gates. En Xi bezoekt Boeing, waar zal worden aangekondigd dat de vliegtuigmaker een fabriek in China gaat openen.

Pas op 24 september vliegen de Xi's naar Washington voor een ontvangst door Obama en het staatsbanket in het Witte Huis. Dan houdt het staatsbezoek op, maar blijft Xi nog even in de Verenigde Staten.

Want op uitnodiging van secretaris-generaal van de Verenigde Naties Ban Ki-moon vliegt Xi naar New York waar hij feestelijkheden rond het zeventigjarig bestaan van de VN zal bijwonen. Op 28 september is Xi een van de staatshoofden die de algemene vergadering zal toespreken.

 

De relatie tussen de VS en China is niet zo goed. Er valt zeker een hoop te bespreken?

China is een wereldmacht in wording en dat is voor de Amerikanen, die de wereldpolitiek bijna een eeuw domineerden, moeilijk te accepteren. Beide landen klagen over handelsbelemmeringen. De Verenigde Staten vinden dat China de yuan opzettelijk laag houdt. Er zijn felle beschuldigingen over en weer over cyberspionage. Beide landen staan diametraal tegenover elkaar in de kwestie Taiwan, waar over een paar maanden presidentsverkiezingen zijn. En Washington maakt zich zorgen over de groeiende Chinese assertiviteit in de Oost- en Zuid-Chinese Zeeën, waarvan China juist weer vindt dat de VS zich daarmee niet moeten bemoeien.

Xi's staatsbezoek komt bovendien op een moment dat kandidaten warmlopen voor de presidentsverkiezingen van 2016. Daarbij is China al meerdere malen het mikpunt van kritiek geweest. Vanuit het Republikeinse kamp werd zelfs opgeroepen het staatsbezoek te annuleren.

 

Dus dat wordt alleen maar kibbelen?

Dat valt nog te bezien. Zeker, er zijn meningsverschillen die niet zomaar opgelost kunnen worden. Toch zijn er voortekenen dat beide regeringen het bezoek willen aangrijpen om zich juist te concentreren op wat hen wel bindt.

Opvallend was dat voorafgaand aan Xi's bezoek snel een begin van overeenstemming is bereikt over het neteligste dossier: cyberspionage. Dan hoeven Xi en Obama het daar niet meer over te hebben (ze worden het er namelijk toch niet over eens).

Dan zijn er nog dossiers waar de Chinezen Obama zeer behulpzaam zijn geweest. China heeft een belangrijke rol gespeeld bij het nucleair akkoord dat met Iran is gesloten. China en de VS hebben bovendien overeenstemming bereikt over de beperking van de uitstoot van broeikasgassen. Ook zit China helemaal op een lijn met de VS waar het Noord-Korea betreft.

 

Worden er nog concrete resultaten verwacht?

In China zijn de verwachtingen van het staatsbezoek torenhoog. Er worden 'beslissende resultaten' verwacht en de vergelijking wordt getrokken met het historische bezoek van Deng Xiaoping in 1979, het begin van China's Open Deur-politiek.

Chinese staatsmedia suggereren dat er een belangrijk verdrag zal worden gesloten. En doorgaans schrijven staatsmedia daar pas over als dat al zeker is.

Dat zou kunnen gaan over een bilateraal investeringsverdrag, dat het makkelijker maakt in elkaars landen te investeren. Maar het kan ook over iets groters gaan: misschien worden er eindelijk stappen gezet in de richting van een vrijhandelsverdrag. 

Zo'n verdrag zou betekenen dat de Amerikaanse export jaarlijks met 400 miljard dollar kan toenemen en 1,7 miljoen Amerikaanse banen kan opleveren, blijkt uit een studie van The Peterson Institute for International Economics. Alleen al de aankondiging dat beide landen zo'n verdrag onderzoeken, zou Xi's bezoek voor zowel China als de Verenigde Staten een daverend succes maken.

De voortekenen zijn zo slecht nog niet. Obama zit op het einde van zijn tweede termijn en hoeft zich niet meer om binnenlandse politieke redenen tegen China af te zetten. Andersom zit Xi ook niet meer zo comfortabel nu de Chinese economie steeds verder vertraagt. Beide leiders kunnen wel een opsteker gebruiken.

 

Meer weten over het staatsbezoek van Xi aan de VS? Luister dan het vraaggesprek terug dat Michiel Vos en ik dinsdag bij Radio EenVandaag hadden.

maandag 21 september 2015