Vijf vragen over het staatsbezoek aan China

Alweer een staatsbezoek aan China?

Het is pas de tweede keer dat een Nederlands staatshoofd China bezoekt. In april 1999 werd koningin Beatrix in de Volksrepubliek ontvangen, evenals de toen 31-jarige kroonprins Willem-Alexander. Zestien jaar geleden leefde prins Claus nog en had Willem-Alexander Maxima nog nooit ontmoet. Best een tijdje terug dus.

In juni 1989 zou Beatrix al naar China reizen, maar het staatsbezoek werd toen afgelast vanwege het neerslaan van de Tiananmenopstand. Dat gebeurde op het allerlaatste moment; een deel van de hofhouding was al onderweg toen het kabinet een streep door het bezoek haalde.

Hoewel China de afgelopen jaren is uitgegroeid tot de tweede economie ter wereld, heeft de Nederlandse overheid lange tijd de relaties met China verwaarloosd. Pas tijdens deze kabinetsperiode is een nieuw Chinabeleid ontwikkeld, waarbij de nadruk op handelsdiplomatie wordt gelegd. Sindsdien reizen ministers met in hun kielzog handelsdelegaties regelmatig naar China. Premier Mark Rutte ging zelfs al twee keer. Voorlopig hoogtepunt is het staatsbezoek van president Xi Jinping aan Nederland in maart 2014; het eerste Chinese staatsbezoek aan ons land ooit (foto).

 

Okay, best een bijzondere gebeurtenis dus. Wat staat er op het programma?

Op zondag wordt een voetbalproject bezocht waar Nederlandse jeugdtrainers Chinese gymnastiekleraren opleiden. China wil zo graag hogerop in het internationale voetbal, dat de sport tegenwoordig verplicht onderdeel is van de gymnastiekles. Er zijn verschillende projecten uit bijvoorbeeld Spanje, Duitsland en Engeland om de Chinezen daarbij te helpen. Het project van Sport8 doet een beroep op Nederlandse voetbalexpertise.

's Middags bezoekt het koningspaar nog een Nederlands-Chinees zuivelproject van Friesland Campina.

Maandagochtend staat in het teken van de Nederlandse bijdrage aan de Beijing Design week. Daarna is er een bijeenkomst met de handelsdelegatie bij de Bank of Beijing, waar ook in het bijzijn van de koning een aantal contracten worden getekend.

Maandagmiddag is er een ontmoeting met de Nederlandse gemeenschap in Beijing en dan begint het politieke programma. De Nederlandse delegatie wordt dan ontvangen in de Grote Hal van het Volk voor een ceremoniële ontvangst. Willem-Alexander spreekt dan ook Yu Zhengsheng, een hoge partijfunctionaris, premier Li Keqiang en president Xi Jinping. 's Avonds is er een staatsbanket waar Willem-Alexander een rede zal houden.

Dinsdag is er een bezoek aan een ecologisch project in Yan'an. Willem-Alexander bezocht dit project in 2005 en het was zijn wens een kijkje te nemen hoe het er nu voorstaat. Dan gaat het verder naar Shanghai waar einde middag een ontmoeting met de Nederlandse gemeenschap staat gepland.

Woensdagochtend gaat de koning naar een partijschool, waar hij een toespraak zal houden. Dan zijn er bezoeken aan een natuurbeschermingsprogramma, een landbouwproject, de vrijhandelszone met een presentatie over China's Riem en Weg-initiatief en een receptie van de handelsdelegatie.

Donderdag gaat het gezelschap naar Hangzhou voor een bezoek aan de Alibaba-universiteit en een ontmoeting met topman Jack Ma. Dan zit het er alweer op en vliegen Willem-Alexander en Maxima terug naar Nederland.

 

Zo te horen gaat het vooral om handel?

Er is ook een snuifje sport en een snufje ecologie. Door het hele programma door is af en toe kort aandacht voor cultuur, waarbij ik vooral het optreden van een kunstfluiter op woensdag even wil noemen. Maar de handelsbetrekkingen domineren het programma.

Dat is ook niet zo gek. De Chinese economie heeft zich de afgelopen 35 jaar stormachtig ontwikkeld. Hoewel Nederlandse bedrijven daar zeker op zijn ingesprongen, lopen we wel een beetje achter. Ter vergelijking: we exporteren meer naar een land als Spanje met 48 miljoen inwoners dan naar China met 1,4 miljard burgers. Daar valt dus nog een inhaalslag te maken.

 

Is er in China veel aandacht voor het staatsbezoek?

Nee, de Chinese media zijn nog volledig in de ban van het staatsbezoek dat president Xi afgelopen week aan het Verenigd Koninkrijk bracht.

En komende week komt de Chinese politieke top bij elkaar om te spreken over een nieuw vijfjarenplan. Gezien de economische tegenwind op dit moment is dat een veel belangrijker onderwerp.

Ik verwacht dat dit maandag wel zal verbeteren, als de koning in het politieke epicentrum wordt ontvangen. Chinezen zijn tuk op alle hoogwaardigheidsbekleders die naar hun land komen. Het is een bevestiging van de opkomst van China op het wereldtoneel. Alleen daarom al zullen staatsmedia over de Nederlandse bezoekers berichten.

Nederland heeft in China een positief imago. Stel je er ook niet teveel van voor; de doorsnee Chinees weet net zoveel over Nederland als de doorsnee Nederlander over China. Veel verder dan tulpen, molens en voetbal gaat dat niet. Maar soms verrassen Chinezen je en noemen ze opeens schone lucht, Van Gogh of voedselveiligheid als pluspunten van Hélán.

 

Dat is allemaal mooi, maar wordt er ook over de mensenrechtensituatie in China gesproken?

Nauwelijks. En daar is een goede reden voor: een staatsbezoek is een feestje. En als je door iemand thuis wordt uitgenodigd, begin je ook niet zijn interieur te bekritiseren.

Wie de mensenrechten serieus neemt, zal moeten zoeken naar een effectieve manier om daar met China over te spreken. Dat is zeker niet onmogelijk, maar een staatsbezoek is daar niet het moment voor.

Sowieso kun je je afvragen of Nederland over voldoende invloed en autoriteit beschikt om dat te doen. Het zou misschien beter zijn als dat door de Europese Unie gebeurt. We hoeven onszelf niet kleiner te maken dan we zijn, maar vergeleken met China is Nederland een kleine partij. Wie op gelijke voet met Beijing wil praten, kan dat beter aan Brussel overlaten. De EU is namelijk de belangrijkste handelspartner van China, belangrijker nog dan de VS.

 

zondag 25 oktober 2015