Nieuwe wet beperkt speelruimte buitenlandse NGO's

Buitenlandse NGO’s die in actief zijn in China moeten zich laten registreren bij het ministerie van publieke veiligheid en openheid geven over hun geldstromen. Organisaties die politieke of godsdienstige activiteiten ontplooien zijn niet langer welkom in China. Activiteiten die China’s nationale belangen of etnische eenheid schaden zijn bovendien verboden. Bij overtreding kunnen NGO’s maximaal vijf jaar uit China worden geweerd.

De wet geeft de politie de bevoegdheid kantoren van buitenlandse NGO’s zonder voor-aankondiging of toestemming te betreden en werknemers te ondervragen. Bovendien kan de politie de NGO aanwijzingen geven over het te voeren beleid en opdracht geven bepaalde activiteiten te staken als deze in strijd zijn met de nationale veiligheid. Werknemers zijn niet alleen civielrechtelijk aansprakelijk, maar kunnen ook strafrechtelijk worden vervolgd. De wet wordt op 1 januari 2017 van kracht.

Duidelijkheid

Volgens de Chinese overheid is de wet bedoeld om duidelijkheid te scheppen over de rechten en plichten van buitenlandse non-profitorganisaties. Er zijn naar schatting 7.000 buitenlandse NGO’s in China actief. Sommigen daarvan zouden ‘onder het mom van samenwerking en uitwisseling’ er eigenlijk op uit zijn illegale activiteiten te ontwikkelen die de belangen van China schaden.

NGO's vinden de wetstekst te vaag en willen duidelijkheid wanneer zij in het gevoelige vaarwater van China's nationale veiligheid terecht komen. Critici menen dat de wet bedoeld is om de greep van de staat op de samenleving verder te vergroten. Zij vrezen dat de lange lijst administratieve vereisten zal worden gebruikt om onwelgevallige organisaties te weren. In de praktijk krijgen dan alleen organisaties die het overheidsbeleid ondersteunen toestemming in China te werken. Veel Chinese non-profitorganisaties op het gebied van milieu, arbeids- en mensenrechten zijn voor kennis, organisatorische ondersteuning en funding afhankelijk van buitenlandse NGO’s.

Uitzetting

Begin dit jaar werd de Zweed Peter Dahlin (foto) China uitgezet. Hij is de oprichter van de China Urgent Action Working Group, een non-profit organisatie die Chinese advocaten bijstaat en traint. Hij en zijn vrouw werden op 4 januari op het vliegveld van Beijing uit de rij geplukt, toen zij naar Thailand wilden reizen.

Volgens de autoriteiten is Dahlins China Urgent Action Working Group een illegale organisatie, die anderen betaalde om informatie over de mensenrechtensituatie in China te fabriceren en verdraaien. De groep zou bovendien advocaten hebben opgezet gevoelige zaken op zich te nemen, meningsverschillen te overdrijven en demonstraties tegen de overheid te organiseren.