Vonnis vernietigt China's aanspraken Zuidchinese-Zee

Het VN-hof heeft dinsdagochtend zijn oordeel gepubliceerd over een arbitragezaak die door de Filipijnen is aangespannen. De uitspraak maakt veel duidelijk over de juridische basis van de aanspraken van landen op grote delen van de Zuidchinese-Zee.

Het Hof oordeelde dat de zogeheten kaart met negen lijnen die de Chinese regering hanteert voor zijn aanspraken op de Zuidchinese-Zee geen juridische waarde heeft. Volgens het Hof beschikt China niet over historische rechten op het gehele gebied binnen de negen lijnen, omdat de Chinese overheid hier nooit de exclusieve controle heeft uitgeoefend en andere landen eveneens historische rechten hebben. Dat betekent dat het grootste deel van de Zuidchinese-Zee als open water is te beschouwen. Voor zover er sprake is van historische Chinese rechten rond enkele landmassa's, worden deze teniet gedaan door het sterkere recht van de Filipijnen op zijn exclusieve economische zone.

Geen eiland

Het Hof oordeelde bovendien dat geen enkele landmassa in de Spratly-archipel is te kwalificeren als eiland. Daarom kan geen land aanspraak maken op een exclusieve economische zone voor economische ontwikkeling. Dit betekent dat de zee rond enkele door China geclaimde landmassa's met uitzondering van de territoriale wateren (22 zeemijl) tot de exclusieve economische zone van de Filipijnen (200 zeemijl) moeten worden gerekend.

Dit is niet alleen slecht nieuws voor China, maar ook voor Taiwan. De landmassa Itu Aba (ook wel Taiping genoemd) wordt gekwalificeerd als rotspunt en niet als eiland waaraan meer rechten kunnen worden ontleend. Op Itu Aba is een klein Taiwanees garnizoen gelegerd, maar het Hof heeft vooral gekeken naar de natuurlijke staat en mogelijkheden tot bewoning en niet naar door de mens gecreëerde faciliteiten.

Kunstmatig eiland

Volgens de uitspraak heeft China in strijd met het internationale recht gehandeld door op een zandbank een kunstmatig eiland aan te leggen binnen de exclusieve economische zone van de Filipijnen. Bovendien zijn rechten geschonden door de Filipijnen te verhinderen in dit gebied te vissen of naar olie te boren. De Chinese kustwacht heeft hier onrechtmatig opgetreden en het risico op ongevallen gecreëerd.

Het Hof oordeelde bovendien dat de Chinese overheid tekort is geschoten bij zijn internationale verplichtingen het milieu te beschermen. China heeft onherstelbare schade aan de zeebodem aangericht door enkele eilanden op te spuiten of te versterken. Bovendien treedt het land ten onrechte niet op tegen het vangen van beschermde zeeschildpadden, het verzamelen van koraal en schaaldieren door Chinese vissers.

Tik op de vingers

Tenslotte gaven de vijf rechters China een tik op de vingers omdat het tijdens de procedure onomkeerbare acties heeft ondernomen die de rechten van de Filipijnen schaden. De uitspraak van het hof was anoniem, er staat geen beroep tegen open en is bindend voor landen die het VN-zeerechtverdrag hebben geratificeerd, zoals de Filipijnen en China.

Zoals verwacht verwierp de Chinese regering de uitspraak en noemde die 'leeg en zonder waarde'. Partijtabloid Global Times sprak van een 'vodje papier'. Het ministerie van buitenlandse zaken liet dinsdagochtend weten dat de regering vasthoudt aan zijn beleid en China's territoriale aanspraken zal verdedigen. Het mediaoffensief dat al weken aan de gang is bereikte zijn hoogtepunt, toen Chinese kranten lieten weten dat de arbitragezaak een complot van buitenlandse krachten is om China te benadelen. Ter illustratie werd een cartoon gepubliceerd van een Filipijnse marionettenpop die door de VS en Japan wordt bespeeld.

UPDATE - De Filipijnse regering noemt de uitspraak een mijlpaal, maar onthield zich van inhoudelijk commentaar totdat het vonnis in Manila is bestudeerd. De overheidsreactie was opzettelijk ingetogen om geen olie op het vuur te gooien.

UPDATE II - De regering van Taiwan zegt dat het niet gebonden is aan de uitspraak van het Hof omdat het geen partij was in de procedure. Taiwan maakt ook aanspraak op landmassa's in de Zuidchinese-Zee. President Tsai Ing-wen stuurde woensdag een marineschip naar Itu Aba (Taiping), waarop zich een klein Taiwanees garnizoen bevindt.