China vergroot greep op NGO's

De partij en het kabinet hebben zondag een omvangrijk pakket maatregelen gepubliceerd bedoeld voor maatschappelijke organisaties, zoals vakbonden, goede doelen en belangenorganisaties. Vanaf 2020 moeten alle organisaties zich laten registreren bij de overheid.

Maar de meest opvallende wijziging is dat grote maatschappelijke organisaties een partijcomité moeten oprichten, net zoals die in China bij de overheid, staatsbedrijven en in het onderwijs bestaan. Kleinere organisaties kunnen volstaan met een partijliaison. "De partij moet een politieke rol binnen maatschappelijke organisaties spelen, bedoeld om de partij-opbouw te versterken en ervoor te zorgen dat maatschappelijke organisaties zich langs het juiste politieke pad ontwikkelen", aldus het document. Lokale partij-afdelingen kunnen een vertegenwoordiger aanwijzen die een plek in het partijcomité van de maatschappelijke organisatie krijgt.

Toetsing vooraf

Maatschappelijke organisaties die zich op lokaal niveau bezig houden met ouderenzorg, entertainment en het verspreiden van landbouwkennis kunnen zich direct bij lokale autoriteiten laten registreren. Ook organisaties op het gebied van industrie, wetenschap en welzijnswerk kunnen zich afhankelijk van hun werkgebied direct bij lokale overheden of de centrale overheid registreren.

Alle andere organisaties moeten eerst door de centrale overheid worden getoetst, alvorens zij zich kunnen laten registreren in hun vestigingsplaats. Dat betekent dat organisaties die zich met gevoelige onderwerpen bezighouden, zoals milieu, vrouwenrechten en homorechten voortaan toestemming van het ministerie van civiele zaken nodig hebben alvorens aan het werk te kunnen gaan.

Dubbele agenda

Volgens de Chinese overheid zijn er in de Volksrepubliek 329.000 maatschappelijke organisaties actief. Het ministerie van civiele zaken werkt aan een wetsvoorstel dat de organisaties verplicht alle financiële gegevens en hun ledenbestand te openbaren. Volgens het ministerie is dat nodig om misbruik te voorkomen. De sector wordt geteisterd door schandalen, waarbij geld dat voor het goede doel was bestemd is verduisterd.

In april werd een omstreden wet aangenomen die de controle op buitenlandse maatschappelijke organisaties verscherpt. Volgens die wet moeten buitenlandse NGO's zich niet bij het ministerie van civiele zaken, maar bij de politie registreren, die ook toeziet op het functioneren. Het werkgebied van buitenlandse NGO's is beperkt tot economie, onderwijs, wetenschap, cultuur, gezondheidszorg, milieubescherming, armoedebestrijding en noodhulp. De Chinese overheid is bang dat buitenlandse NGO's een dekmantel zijn om sociale onrust te creëren en de positie van de partij aan te tasten.