Wordt Jia Jinglong terechtgesteld?

Vorige week dinsdag verwierp het centrale hooggerechtshof het beroep dat Jia Jinglong (foto) had aangespannen tegen zijn terdoodveroordeling. Meestal wordt in China een doodvonnis binnen enkele dagen voltrokken nadat het onherroepelijk is geworden.

Mogelijk dat het dit keer anders gaat. Een ruime meerderheid van de Chinezen steunt het instituut doodstraf, maar in dit geval is een maatschappelijk debat losgebarsten over zijn zaak en de zwaarst mogelijke straf die is opgelegd. Daarbij heeft Jia steun gekregen uit ongebruikelijke hoek: ook staatsmedia vragen om clementie voor de man die een partijfunctionaris heeft vermoord.

Desperaat

De kwestie stamt uit 2013. In dat jaar krijgt Jia te horen dat zijn woning, in een dorp ten noorden van Shijiazhuang, zal worden gesloopt om plaats te maken voor nieuwbouw. Hij krijgt een appartement en een geldbedrag aangeboden als compensatie. Maar Jia weigert en blijft tot het laatste moment in zijn huis totdat slopers hem met geweld eruit zetten. Omdat er nog geen akkoord is over de vergoeding, is de sloop van de woning illegaal. Hij belt de politie, maar die wil niet komen.

In de jaren erna probeert Jia alsnog genoegdoening te krijgen. Maar hij vangt bot bij de lokale autoriteiten. Hij verstuurt meerdere petities, maar krijgt overal nul op het rekest. Twee jaar later is hij zo desperaat, dat hij in februari 2015 een spijkerpistool ombouwt, naar het kantoor van het dorpsbestuur gaat en dorpschef He Jianhua doodt.

Waardevolle lessen

Nieuwsberichten over het onherroepelijke doodvonnis hebben in China tot een stroom van reacties geleid. Veel Chinezen keuren de moord af, maar tonen begrip voor de omstandigheden hoe Jia tot zijn daad is gekomen. Ze vinden dat het systeem hem in de steek heeft gelaten.

Opvallend genoeg publiceerde staatskrant China Daily een hoofdredactioneel commentaar waarin om clementie voor Jia wordt gevraagd. "Jia’s zaak mag niet worden behandeld als een van vele misdaden. Want dat is het niet. Buiten de rechtszaal kunnen er waardevolle lessen worden geleerd", aldus de krant. "Hij belandde in een hulpeloze en hopeloze toestand zonder gerechtigheid."

Falen van het systeem

Partijtabloid Global Times neemt geen standpunt in, maar citeert verschillende rechtsgeleerden die het voor Jia opnemen. “Los van persoonlijke afwegingen bij de moord, faalde het systeem. Iedere gewone persoon kan zo reageren als hij oneerlijk wordt behandeld", aldus Zhang Qianfan, hoogleraar aan de universiteit van Beijing.

Verschillende Chinese juristen roepen op gratie in het Chinese wetboek op te nemen, om zo gerechtelijke dwalingen te kunnen corrigeren. Ook zou de termijn tussen het vonnis en de executie moeten worden verlengd.

UPDATE - Jia is op dinsdag 15 november geëxecuteerd door middel van een dodelijke injectie.