Beijing blokkeert parlementariërs Hong Kong

Om een functie te vervullen in het openbaar bestuur, de rechterlijke macht of het stadsparlement van Hong Kong, moeten kandidaten niet alleen in een eed loyaliteit aan de Volksrepubliek beloven; ze moeten er ook oprecht in geloven en naar handelen. Dat bepaalde het permanente comité van het Nationaal Volkscongres.

Volgens de wetsinterpretatie is een eed ongeldig als iemand opzettelijk van de tekst afwijkt. Deze persoon verspeelt het recht te worden benoemd en er is geen herkansing mogelijk de eed opnieuw af te leggen. Bovendien zijn personen die een 'valse eed' afleggen of later in strijd met de belofte handelen 'wettelijk aansprakelijk'. Met de interpretatie wordt het feitelijk onmogelijk voor iedereen die meer autonomie, zelfbeschikking of onafhankelijkheid van Hong Kong nastreeft een publieke functie te vervullen.

Turbulente periode

De wetsinterpretatie van artikel 104 van de Basic Law door het Nationaal Volkscongres volgt op een turbulente periode in de LegCo, het stadsparlement van Hong Kong. In september werden zes kandidaten gekozen die zich sterk maken voor meer autonomie. Vijf van hen weken bij de eedaflegging in de LegCo af van de voorgeschreven tekst. Drie legden twee weken later in een herkansing alsnog rechtsgeldig de eed af.

De herkansing van twee van hen, Sixtus Leung en Yau Wai-ching wordt echter geblokkeerd door Pro-Beijingpartijen. Zij vinden dat het tweetal eerst excuses moeten aanbieden. De twee verbasterden de naam van China, ontvouwden een vlag met de tekst 'Hong Kong is niet China' en Yau vloekte toen ze werd ingezworen.

Impasse

Sindsdien ligt het parlementaire werk in de LegCo stil. Parlementsvoorzitter Andrew Leung probeert de impasse te doorbreken door de rechter te vragen of Leung en Yau nogmaals de eed mogen afleggen. De wetsinterpretatie komt hier nu tussendoor. De rechter zal de interpretatie mee moeten wegen in zijn oordeel.

Dat heeft niet alleen consequenties voor de twee Youngspiration-kandidaten, maar ook voor de drie die in eerste instantie uit protest de eed onjuist hebben afgelegd. Als de rechter de interpretatie naar de letter uitvoert, zullen zeker vijf, mogelijk zes gekozen volks-vertegenwoordigers hun plek in de legCo niet mogen innemen. In theorie kunnen zij zelfs strafrechtelijk worden vervolgd omdat zij ijveren voor 'het splijten van de natie'. Er zullen nieuwe verkiezingen worden gehouden voor de opengevallen plaatsen, waarvoor deze kandidaten zich niet opnieuw beschikbaar mogen stellen.

Naar de letter

Sommige juristen in Hong Kong menen dat het permanente comité van het Nationaal Volkscongres zijn bevoegdheid heeft overschreden. Volgens hen is er geen sprake van een interpretatie, maar een amendement, doordat er een nieuwe reden wordt toegevoegd om personen uit publieke ambten te weigeren. Volgens de Basic Law kunnen nieuwe regels alleen door de LegCo worden aangenomen.

Volgens het permanente comité heeft de interpretatie de kracht van een wet. "Onafhankelijke rechtspraak die de Basic Law schendt of tegenspreekt zal niet worden getolereerd", waarschuwde Li Fei, vice-secretaris-generaal van het comité in een toelichting.