China stapt in vacuüm dat Amerikanen laten vallen

De 21 leiders van de Aziatisch-Pacifische samenwerkingsorganisatie APEC spraken zich zondag unaniem uit voor vrije wereldhandel en tegen protectionisme. Maar hoe dat doel bereikt moet worden is meer dan ooit een vraagteken. Op 20 januari wordt Donald Trump tot president van de Verenigde Staten geïnaugureerd, maar zijn opmerkingen over handelsakkoorden (afschaffen) en importheffingen (invoeren) werpen hun schaduw vooruit.

China ontpopt zich nu tot voorvechter van de globalisering. President Xi probeerde tijdens de tweedaagse top in Lima meer landen te interesseren voor het alomvattend regionaal economisch samenwerkingsverband RCEP. Veel landen voelen daar wel wat voor, nu het concurrerende Amerikaanse initiatief Trans Pacific Partnership onzeker is geworden.

Geen betutteling

Het Chinese inititatief is in feite een uitbreiding van bestaande akkoorden in Zuidoost-Azië. China stelt nu dat het verdrag ook openstaat voor landen aan de andere kant van de Grote Oceaan. In ieder geval Chili en Peru zoeken aansluiting. Maar ook onder de 16 landen die momenteel onderhandelen over TPP bestaat daar belangstelling voor, zoals bij Japan, Australië en Canada. Andere landen wachten af of TPP mogelijk toch overleeft.

RCEP is ondanks zijn naam veel minderomvattend dan TPP, dat ook afspraken bevat over de rechten van arbeiders, vrije uitwisseling van informatie en een gelijk speelveld voor private en staatsbedrijven. China presenteert dat nu als een voordeel; ontwikkelingslanden kunnen profiteren van vrijhandel, zonder aan allerlei extra eisen te voldoen.

Wandelgangen

President Xi had in de marge van de top een aantal interessante onderonsjes. Hij sprak tien minuten met de Japanse premier Shinzo Abe over de ijzige Japans-Chinese banden. Abe benadrukte dat hij aan de relatie wil werken en nodigde premier Li Keqiang uit voor de jaarlijkse drielandentop met China, Japan en Zuid-Korea eind dit jaar. Als die doorgaat tenminste, want de bijeenkomst staat op losse schroeven wegens de wankele positie van president Park Geun-hye van Zuid-Korea.

Op zaterdag sprak Xi met de Filipijnse president Rodrigo Duterte. China bevestigde in dat gesprek dat Filipijnse vissers toegang houden tot de omstreden Scarborough-schol. Tenslotte was er een korte ontmoeting tussen Xi en de Taiwanese afgevaardigde James Soong. Daarover werden van beide kanten geen verdere mededelingen gedaan, anders dan dat het een vriendschappelijk gesprek was geweest.