China wil wel eens weten hoeveel schuld het heeft

Eén regeltje op de website van de Chinese rekenkamer; meer staat er niet over het onderzoek. Maar de Chinese staatskrant People's Daily meldt dat de inventarisatie maandag direct begint en dat premier Li Keqiang er vrijdag persoonlijk om heeft gevraagd.

Op 5 juli zorgde de vice-minister van financiën Zhu Guangyao voor opschudding, toen hij op een persconferentie zei dat de overheid geen idee heeft voor hoeveel geld de staat zich in de schulden heeft gestoken. "Een cruciale taak voor deze regering is om precies vast te stellen hoeveel schulden zijn opgebouwd in lokale financieringsconstructies", zei Zhu tegen journalisten.

Verboden te lenen

Sinds 1994 is het verboden voor lokale overheden om direct geld te lenen. Om toch te kunnen investeren in infrastructuur, afvalverwerking, maar ook speculatief vastgoed hebben veel lokale overheden die wet ontweken door lokale investeringsfondsen op te richten. Anderen investeerden hun geld en de lokale overheid zorgde dat er voldoende land en vergunningen beschikbaar kwamen.

In 2011 is er voor het laatst onderzoek naar gedaan, toen de rekenkamer becijferde dat lokale overheden 10.700 miljard yuan (1.284 miljard euro) via dergelijke constructies hadden verkregen; samen goed voor 27 procent van het bruto nationaal product van China.

Omvang en risico's

Maar het investeren via lokale investeringsfondsen is sinds 2011 niet opgehouden. Integendeel. Lokale bestuurders worden afgerekend op hun economische resultaten; zij voelen de druk om hun provincie of prefectuur te laten groeien. Vandaar dat de centrale overheid wel eens wil weten hoeveel geld ze precies schuldig is. En wat de risico's van al die schulden zijn.

Zolang de investeringen voldoende geld opleveren is er niets aan de hand; dan kunnen de investeerders met rente worden terugbetaald. Als het rendement afneemt, door externe omstandigheden zoals stagnerende economische groei of doordat er wordt geïnvesteerd in niet-renderende activiteiten, ontstaan er problemen. Teveel bad loans brengen de stabiliteit van China's bankensector in gevaar en zorgen voor maatschappelijke instabiliteit.

Slecht bestuur

China's rekenkamer waarschuwde op 10 juni dat lokale overheden minder goed aan hun verplichtingen kunnen voldoen. Het rapport noemde 36 gemeenten wiens schuldenlast risico's vormen, waaronder Shanghai, Tianjin en Chongqing.

In twee jaar tijd is het bedrag dat die 36 lokale overheden hebben geleend met 13 procent gegroeid tot 3.850 miljard aan leningen. Tegenvallende opbrengsten uit grondverkoop en teruglopende tolgelden zijn een belangrijke oorzaak van betalingsproblemen, maar de rekenkamer constateert ook dat slecht bestuur en gebrek aan financiële controle het probleem verergeren.