Diplomatiek protest China over belletje Tsai en Trump

Tien minuten. Zolang duurde het telefoongesprek tussen Tsai en Trump vrijdag. Tsai feliciteerde Trump met zijn verkiezingswinst. En beiden spraken de wens uit de relaties te versterken en nauwer samen te werken. Trump maakte zaterdagochtend vroeg zelf middels een twitterbericht wereldkundig dat hij door Tsai was gebeld.

Hij voerde de weken na zijn verkiezingsoverwinning tientallen van dit soort gesprekken. Met één belangrijk verschil. De VS erkennen Taiwan niet. Sinds 1979 onderschrijft Washington het Eén China-principe; dat gaat ervan uit dat de Republiek China op Taiwan en de Volksrepubliek tot één land behoren, waarvan de regering in Beijing het rechtmatige bestuur vormt. Het is voor het eerst sinds president Jimmy Carter dat op het niveau van regeringsleiders direct contact is, al is Trump natuurlijk wel gekozen, maar tot 20 januari nog niet in functie.

Milde toon

De Chinese regering kon het telefoongesprek niet onweersproken laten, maar koos ervoor een milde toon aan te slaan; ongebruikelijk omdat doorgaans zelfs de verkeerde naam van Miss Taiwan op een sjerp al tot razernij in Beijing leidt. Het ministerie van buitenlandse zaken diende een diplomatiek protest in en drong er bij Washington op aan zaken betreffende Taiwan 'voorzichtig en juist' te behandelen om 'onnodige verstoring van het grote plaatje van Chinees-Amerikaanse betrekkingen te voorkomen'.

Ook minister Wang Yi probeerde olie op de golven te gooien. Hij noemde het telefoontje xiao dong zuo (een goedkope truc) van Taiwan. Daarmee suggererend dat het initiatief eenzijdig bij de Taiwanese regering lag, waarmee de onervaren wereldleider Trump in verlegenheid is gebracht.

Gewogen

Maar zo simpel zit het niet in elkaar. Volgens het transistieteam van Trump was het gesprek zorgvuldig voorbereid. Ook onthulden zij dat het de tweede keer was dat er contact was; in januari had Trump het initiatief genomen om Tsai telefonisch te feliciteren met haar verkiezings-overwinning.

En Trumps woordvoerster Kellyanne Conway zei op CNN dat de president elect 'goed op de hoogte is' van het Amerikaanse beleid ten aanzien van Taiwan. Met andere woorden: eventuele bezwaren van Beijing zijn tevoren gewogen en hebben niet tot een andere uitkomst geleid.

Verrassing

Dit zal de Chinese leiders in Zhongnanhai grote zorgen baren. Ze zijn toch al ongerust over welke koers Trump zal varen in zijn buitenlandse beleid. Ze hadden gehoopt dat Trump zich zou ontpoppen tot een pragmatische president met wie zaken zijn te doen. Dat hij zo snel al op een van China's belangrijkste prioriteiten op een botsing aankoerst komt als een totale verrassing.

UPDATE - Trump heeft er zondagavond nog een schepje bovenop gedaan. Hij plaatste twee tweets naar aanleiding van de ophef over zijn telefoongesprek met Tsai met als tekst: "Heeft China ons gevraagd of we akkoord zijn met het devalueren van hun munt (wat het moeilijk maakt voor onze bedrijven te concurreren), het zwaar belasten van onze producten die hun land inkomen (de VS doet dat niet) of om de grootschalige bouw van militaire versterkingen middenin de Zuidchinese-Zee? Ik dacht het niet!"

Ook de beoogde vice-president Mike Pence deed een duit in het zakje nadat hij eerst had geprobeerd de betekenis van het telefoongesprek te bagatelliseren. "Het verbaast me dat president Obama als een held wordt beschouwd als hij contact opneemt met een moorddadige dictator in Cuba. Terwijl een beleefdheidstelefoontje van Donald Trump met de democratisch gekozen president van Taiwan een ding in de media wordt", aldus Pence in een interview met NBC.

Meer lezen over de kansen en bedreigingen van president Trump voor China? Lees dan ook mijn column in Elsevier.