Onderhandelingen Vaticaan en China zitten muurvast

China staat open voor een dialoog met de rooms-katholieke kerk, maar vraagt een 'flexibele en pragmatische' houding van het Vaticaan. Dat zei Wang Zuoan, het hoofd van de staatsadministratie voor religieuze zaken dinsdag op een conferentie van de katholieke kerk in China.

Zijn opmerking komt een week nadat het Vaticaan liet weten dat het wacht op 'positieve signalen' uit Beijing. Beide partijen onderhandelen al maanden over verbeteren van de relaties, nadat paus Franciscus twee jaar geleden het initiatief nam door een brief aan president Xi Jinping te sturen.

Compromis

China beschouwt het Vaticaan als staat met de paus als staatshoofd, in plaats van een geestelijk leider van katholieken over de hele wereld. De regering accepteert daarom zijn bemoeienis met de gang van zaken in China niet. Het Vaticaan stelt zich op het standpunt dat het zeggenschap heeft over de kerkelijke organisatie en bijvoorbeeld bisschoppen kan benoemen.

Verschillende bronnen melden dat beide partijen dicht bij een doorbraak waren. Het Vaticaan en de Chinese regering zouden het eens zijn over een compromis, waarbij de patriottistische kerk drie kandidaat-bisschoppen zou voordragen, waarna de paus de uiteindelijk keus zou maken. Onduidelijk is of er een akkoord is over de banden tussen het Vaticaan en Taiwan. China beschouwt Taiwan als opstandige provincie en eist van andere naties op basis van het Eén China-principe dat het niet tegelijkertijd formele relaties met de Volksrepubliek en Taiwan kan onderhouden. Het is maar zeer de vraag of het Vaticaan de banden met Taiwanese gelovigen wil verbreken.

Samen, maar liever alleen

Volgens China zijn 'als gebaar van goede wil' deze en vorige maand vier bisschoppen benoemd die op instemming van de paus kunnen rekenen. Maar volgens Reuters zijn deze benoemingen in Vaticaanstad juist slecht gevallen omdat daarbij een Chinese bisschop was betrokken die door de kerk is geëxcommuniceerd.

De Chinese overheid lijkt ook niet helemaal consequent in zijn communicatie. Wang zei aan de ene kant dat hij open staat voor een dialoog, maar ook dat de katholieke kerk in China geen aansturing uit het Vaticaan nodig heeft: "Vasthouden aan het principe van onafhankelijkheid, autonomie en zelfbeschikking past zowel bij het nationale belang als de realiteit."

Katholieke gemeenschap

Er zijn ruim zes miljoen katholieken aangesloten bij kerkgemeenschappen van de zogeheten patriottistische kerk. Dat zijn kerkorganisaties die loyaliteit aan de communistische partij en de Chinese staat hebben beloofd en in de praktijk door de overheid worden gecontroleerd.

Er zijn echter ook miljoenen gelovigen die niets van deze organisaties moeten hebben en kerkgaan bij informele kerkgemeenschappen. Als het Vaticaan en Beijing tot een akkoord komen, zou aan dat onderscheid een einde komen. Veel gelovigen voelen er echter niets voor om zich bij een door de staat gecontroleerde kerk aan te sluiten.