Xinnian kuaile: alles over Chinees nieuwjaar
Zaterdag 28 januari breekt het Jaar van de Haan aan. Het Chinees Nieuwjaar is het belangrijkste feest voor de Chinezen.
Waarom vieren Chinezen een eigen nieuwjaar?
China kent een eigen kalender gebaseerd op de maancyclus. Volgens die kalender begint het nieuwe jaar op de tweede nieuwe maan na de zonnewende; dit jaar op zaterdag 28 januari.
De Chinese kalender speelt in het dagelijks leven een steeds kleinere rol. Het is niet handig om twee systemen naast elkaar te hanteren en China heeft in 1912 de internationale (Gregoriaanse) kalender overgenomen. Eerlijkheid gebiedt te zeggen dat de Chinese kalender ook niet altijd even praktisch is; een jaar kent twaalf maanden van 29,5 dagen (=een maancyclus). Daarom heb je eens per drie jaar een hele schrikkelmaand nodig om niet uit de pas te gaan lopen met de seizoenen die op de zonkalender zijn gebaseerd. Komend jaar heeft zo'n tussenmaand (23 juli tot 21 augustus). Het Jaar van de Haan kent dus 384 dagen!
Hoewel de Chinese kalender in het dagelijks gebruik geen praktische functie meer heeft, speelt die nog wel een belangrijke rol bij het vaststellen van de data van traditionele Chinese feestdagen en bij de astrologie.
Maar Chinees Nieuwjaar is toch nog wel belangrijk?
Absoluut, het is het belangrijkste feest voor Chinezen. Het wordt ook wel het Lentefestival genoemd, omdat rond deze tijd de natuur begint te ontwaken. Chinezen beschouwen het nieuwe jaar in meerdere opzichten als een nieuwe start: het huis wordt voor de jaarwisseling opgeruimd, je koopt nieuwe kleren en schulden worden afbetaald.
Het is een echt familiefeest en dat betekent in een land als China dat honderden miljoenen mensen op reis gaan om hun familie te zien. Veel migrantarbeiders zien hun ouders, hun vrouw en hun kinderen alleen in deze periode. Dat betekent dat het wekenlang een chaos is op vliegvelden, trein- en busstations en op de weg. Soms spreekt men wel spottend van de Grote Trek, maar die twee miljoen gnoes, zebra's en gazelles die ieder jaar door de Serengeti trekken vallen in het niet bij de mensenmassa die tijdens deze feestperiode door China trekt.
Chinees Nieuwjaar is één van de twee periodes dat iedereen verplicht een week lang vrij is, de zogeheten Gouden Week. In de praktijk zijn veel mensen veel langer vrij dan die zeven dagen, al was het maar omdat het onmogelijk is om alle reizigers ondanks de inzet van extra treinen, vliegtuigen en alles wat rijdt in zo'n korte periode te vervoeren.
De feestperiode eindigt officieel op de vijftiende dag van het nieuwe jaar met het Lantaarnfestival. Daarna gaan scholieren en studenten weer aan de slag.
Hoe viert een Chinees oud en nieuw?
Bij voorkeur met zijn familie. Er wordt gegeten, traditioneel dumplings (jiaozi) en ook vaak vis; het een staat voor een lang leven en de ander symboliseert overvloed.
Er worden cadeautjes uitgewisseld, soms rode envelopjes met een geldbedrag. Op oudjaaravond staat in veel Chinese huiskamers het CCTVNieuwjaargala aan. Dit is het bestbekeken tv-programma ter wereld met zo'n 700 miljoen kijkers. Niet dat de Chinezen er erg enthousiast over zijn; er is ieder jaar veel kritiek op het programma en op sociale media wordt er veel gelachen over het oubollige karakter van de show.
En natuurlijk wordt er om middernacht vuurwerk afgestoken om kwade geesten te verdrijven. Net zoals vorig jaar proberen veel steden het afsteken van vuurwerk te beperken, maar daar laat de gemiddelde Chinees zich weinig gelegen aan liggen.
Omdat het een van de weinige periodes is dat Chinezen een paar dagen achter elkaar vrij zijn, grijpen veel mensen de gelegenheid aan toeristische uitstapjes te maken. Het kan nu dus erg druk zijn bij toeristische trekpleisters.
Hoe zit het met de Chinese astrologie?
Anders dan de westerse horoscoop met zijn twaalf sterrenbeelden in een jaar, kent China zijn eigen astrologie op basis van een dierenriem van twaalf tekens. Ieder maanjaar heeft zijn eigen teken en na twaalf jaar begint die cyclus weer opnieuw.
Zaterdag begint het Jaar van de Haan. Sommige Chinezen spreken van het Jaar van de Kip. Dat maakt niet uit; ji is ji. Personen die geboren zijn in het Jaar van de Haan (2017, 2005, 1993 etc) zijn nieuwsgierig, actief, spraakzaam, beschermend en hardwerkend. Ze houden van gezelligheid en staan graag in het middelpunt van de belangstelling. Zoals bij alle tekens zijn er ook negatieve aspecten: hanen zijn ongeduldig, breedsprakig, kleurrijk en zelfzuchtig. Komend jaar moeten ze extra goed op hun geld en gezondheid letten.
Om het nog ingewikkelder te maken kent de Chinese astrologie naast de twaalf tekens ook nog vijf elementen. Voor komend jaar is dat vuur. Dat staat in het teken van Mars en dat versterkt een aantal karakteristieken. Kijk maar eens of mensen uit 1957 superbreedsprakig, overbeschermend en mega-ongeduldig zijn.
Kan ik ook in Nederland iets meekrijgen van Chinees Nieuwjaar?
In de steden met een grote Chinese gemeenschap worden zaterdag festiviteiten georganiseerd en soms vieren lokale Chinese restaurants het feest ook.
Ik noem er een: in het JoHo-center aan de Paviljoensgracht in Den Haag is de hele dag een informatiemarkt over China met de nadruk op cultuur en reizen.
