Mattis gooit olie op golven (en een beetje op het vuur)

De kersverse staatssecretaris brengt zijn eerste buitenlandse bezoek aan bondgenoten Zuid-Korea en Japan. Mattis ontmoette in Tokio premier Shinzo Abe (foto) en de minister van defensie Tomomi Inada. Mattis had zaterdag in een persconferentie in Tokio zware kritiek op de Chinese opstelling in de Zuidchinese-Zee die 'het vertrouwen van landen in de regio heeft verscheurd'. Maar hij legde de nadruk op diplomatieke oplossingen: "Op dit moment zien we geen noodzaak voor dramatische militaire stappen."

Daarmee neemt hij veel kou uit de lucht, die was ontstaan doordat de nieuwe minister van buitenlandse zaken Rex Tillerson tijdens een hoorzitting van het congres had gezegd dat de VS bereid is China de toegang te ontzeggen tot omstreden landmassa's in de Zuidchinese-Zee. Hij noemde daarbij geen details, maar aangenomen werd dat hij doelde op de inzet van militaire middelen.

'Foutieve opmerkingen'

De verduidelijking zal in Beijing met genoegen zijn ontvangen. Maar Mattis nam de gelegenheid te baat om te bevestigen dat Amerika de veiligheid van Japan garandeert en dat daarbij ook de Senkaku-eilanden behoren. "Ik heb duidelijk gemaakt dat wij vasthouden aan ons staande beleid over de Senkaku's. De VS blijven de Japanse soevereiniteit over de eilanden erkennen en daardoor is het Amerikaans-Japanse veiligheidsverdrag van toepassing."

China claimt de eilandengroep, die daar Diaoyu worden genoemd, ook. Het Chinese ministerie van buitenlandse zaken herhaalde het standpunt dat de landmassa's een onlosmakelijk onderdeel van China uitmaken. "We roepen de VS op een verantwoordelijke houding aan te nemen, te stoppen met foutieve opmerkingen over de soevereiniteit van de Diaoyu's en de situatie niet gecompliceerder te maken en zo instabiliteit in de regio te brengen", aldus woordvoerder Lu Kang.

Bondgenoten

Vorige week had Mattis in Zuid-Korea de stationering van het THAAD-anti-raketsysteem verdedigt. Volgens de staatssecretaris is de plaatsing alleen bedoeld tegen dreiging van raketten uit Noord-Korea en een direct gevolg van het 'provocatieve gedrag' van het regime van Kim Jong-un. China en Rusland hebben grote bezwaren tegen het systeem; formeel omdat de radarsystemen hun grondgebied bestrijken, maar vooral omdat het ook Chinese en Russische kernraketten uit de lucht kan plukken en zo de nucleaire afschrikking ondermijnt.

Achter de schermen zal Mattis hebben opgeroepen tot een betere communicatie en samenwerking tussen Seoul en Tokio. Beide landen vrezen de groeiende militaire macht van China, maar trekken samen nauwelijks op vanwege hun onderlinge wantrouwen en rancune die voortkomt uit de Tweede Wereldoorlog.