Nike en Muji onder vuur in consumentengala

Ieder jaar kijken producenten en winkelketens in China met angst en beven uit naar Wereldconsumentenrechtendag. Dan zendt staatsomroep CCTV 's avonds het 3.15-gala uit, waarin het grote en kleine voorbeelden van misleiding, inferieure producten en gebrekkige service aan de kaak stelt.

In de afgelopen jaren werd groot uitgepakt met items, soms met de verborgen camera opgenomen, over buitenlandse merken, zoals Volkswagen, McDonald's en Apple. Het gala leidde steevast tot kelderende verkopen, nederige excuses en nader onderzoek door de politie of consumentenautoriteiten.

De buitenlanders hebben het gedaan...

De laatste jaren klonk het verwijt steeds luider dat de makers het vooral op buitenlandse bedrijven hebben gemunt. Verschillende multinationals hebben op 15 maart zelfs een pr-team klaarstaan voor het geval dat. Want China is voor de meeste van hen een belangrijke afzetmarkt.

Maar woensdag kregen vooral Chinese bedrijven de beurt, zoals lokale bezorgdiensten van voedsel, websites die online niet werkende medicijnen aanprijzen of nepproducten verkopen (maar niet Alibaba) en een maker van kunstgebitten die niet goed passen.

Kussen

Wel was er consumentenleed bij Nike. CCTV beschuldigde de Amerikaanse fabrikant van misleiding, omdat de basketbalschoenen van het type Hyperdunk 08 FTB geen air cushion bevatten, terwijl ze wel zo worden aangeprezen. Terwijl de Chinese kijkers naar het item zaten te kijken, begon op de beurs in New York het Nike-aandeel te zakken.

Nike plaatste na de uitzending (van wederhoor is in het 3.15-gala doorgaans geen sprake) onmiddellijk een reactie online. Het bedrijf erkent dat de productomschrijving niet klopte en biedt excuses aan. Maar de verklaring stelt ook dat dit een fout was en geen bewuste misleiding. Ontevreden consumenten kunnen hun geld terugkrijgen, maar hebben geen recht op een drievoudige vergoeding die de Chinese wet voorschrijft bij opzettelijke misleidende reclame.

Importverbod

Ook het Japanse Muji lag onder vuur. In het programma werd het warenhuisconcern ervan beschuldigd dat het voedselproducten uit de regio rond Fukushima in de schappen heeft liggen. China verbiedt de import van voedsel uit negen regio's die rond de in 2011 getroffen kerncentrale liggen, waaronder Tokio.

Volgens Muji hebben de tv-makers zich vergist. Op de verpakkingen staat Tokio vermeld, omdat daar zich het hoofdkantoor bevindt. De producten zouden wel degelijk aan de Chinese voorwaarden voldoen en volgens de verklaring zou Muji dat met herkomstcertificaten kunnen aantonen.

Eigen boezem

Chinese consumenten toonden zich niet onder de indruk van de dit jaar onthulde misstanden. "300 Paar schoenen die geen luchtkussentje bevatten. Waarom wordt dit gala nog uitgezonden?", vroeg een internetgebruiker zich af.

Ook de beschuldigingen aan het adres van Muji leidde niet tot verontrusting bij de consument. "Het bedrijf heeft certificaten waarmee het kan aantonen waar voedsel is geproduceerd? Welke Chinese fabrikant kan dat zeggen?", vroeg iemand zich af.