Vijf vragen over het Chinese Volksbevrijdingsleger

90 Jaar alweer? Dat heeft natuurlijk te maken met de burgeroorlog?

Inderdaad. Na de val van de laatste keizer werd China in 1912 een republiek, met Sun Yat-sen als eerste president. Hij ontving steun van de Russische regering om opstandige krijgsheren onder controle te krijgen, op voorwaarde dat hij samenwerking zocht met de Chinese communistische partij.

Toen Sun in 1925 overleed werd hij opgevolgd door Chiang Kai-shek. Die was de communisten minder goed gezind; hij verbrak het pact en begon hen te vervolgen. De communistische partij besloot daarop zich militair te organiseren en op 1 augustus 1927 richtte Mao Zedong in Nanchang een eigen leger op. Een langdurige en bloedige burgeroorlog volgde -onderbroken door de Tweede Wereldoorlog- die uiteindelijk in het voordeel van de communisten werd beslist en leidde tot het uitroepen van de Volksrepubliek China in 1949.

Wordt het jubileum uitgebreid gevierd?

Uiteraard. Het leger heeft zo'n grote rol gespeeld bij de totstandkoming van de Volksrepubliek, dat dit jubileum niet onopgemerkt voorbij kan gaan.

Zoals bij alle belangrijke historische gebeurtenissen wordt in China flink uitgepakt. Eindeloze reportages in de staatsmedia, tientallen boeken, televisieprogramma's en twee bioscoopfilms komen uit om de 90ste verjaardag van het leger luister bij te zetten. En een grote legerparade afgelopen zondag.

Wacht effe. Daar heb ik iets van gezien...

De parade was niet aangekondigd, maar iedereen die iets van China en het leger weet begrijpt dat er een parade moest komen. Die werd niet in het politieke centrum Beijing, maar in Zhurihe gehouden. Hier in Binnen-Mongolië ligt de grootste legerbasis van China, met duizend vierkante kilometer zo groot dat hier complete veldslagen kunnen worden geoefend.

Dat blijkt ook uit het karakter van de parade. Geen militairen in gala-uniform die in ganzenpas marcheren, maar 12.000 soldaten die in hun gevechtskleding voorbijtrekken, alsof ze op weg zijn naar het slagveld. Het leger laat zijn modernste wapens zien; allemaal in China zelf ontwikkeld en gebouwd, zoals de nieuwste intercontinentale raket Dongfeng-31AG en de anti-vliegdekschipraket Dongfeng-21D.

President, partijleider én opperbevelhebber Xi Jinping neemt de parade voor de gelegenheid af in legeruniform. "Onze heroïsche strijdkrachten hebben het vertrouwen en vermogen om alle vijandelijke invasies te weerstaan en nationale soevereiniteit, veiligheid en belangen te verdedigen", zegt Xi. “Vandaag zijn we dichter dan ooit bij het doel van vernieuwing van de Chinese natie en meer dan ooit in de geschiedenis moeten we een sterk leger bouwen."

Dit is een boodschap aan de rest van de wereld?

Deels wel. China voelt zich ingeklemd door vijandelijke krachten, zoals Amerika, Japan, Zuid-Korea, Australië, die -in ogen van de leiders- proberen China's rechtmatige opkomst op het wereldtoneel te dwarsbomen.

Daarnaast zijn er spanningen met buurlanden. In de Himalaya staan al wekenlang Indiase en Chinese troepen oog in oog. Ook in de Oost- en Zuidchinese-Zee zijn er territoriale disputen. En dan heb ik het over het kruitvat Noord-Korea nog geeneens gehad.

Maar minstens zo belangrijk zijn binnenlands politieke overwegingen. Dit najaar komt het partijcongres bij elkaar. Op deze vijfjaarlijkse bijeenkomst wordt besloten over de toekomst van Xi Jinping en zijn politieke agenda. Er is Xi veel aan gelegen om in aanloop naar deze bijeenkomst een krachtdadige indruk te maken en het nationalistische en patriottistische vuurtje nog wat op te stoken. Xi roept het leger op onvoorwaardelijk loyaal te zijn aan de partij: "Waar de partij ook wijst, daar marcheert het leger." Niet geheel toevallig wordt vooraan de parade niet de vlag van China of van het leger gevoerd, maar die van de partij.

Opvallend is een regeltje dat staatspersbureau Xinhua in alle verslagen over de parade terug laat komen: Xi bezoekt de troepen in het veld 'net zoals Mao Zedong en Deng Xiaoping dat deden'. De boodschap is duidelijk: Xi behoort tot het rijtje allergrootste leiders die de Volksrepubliek hebben veranderd.

Hoe staat het Volksbevrijdingsleger er eigenlijk voor?

China heeft met twee miljoen soldaten onder de wapenen het grootste leger ter wereld. Maar ook in China zelf weten ze dat dit niet alles zegt. China's leger was lange tijd behoorlijk ouderwets.

Op typisch Chinese manier wordt planmatig die achterstand verkleind. Er is ontzettend veel geïnvesteerd in modernisering. Analisten menen dat veel Chinese wapensystemen zich inmiddels kunnen meten met van die van moderne westerse krijgsmachten.

Structureel wordt gewerkt om het Volksbevrijdingsleger te transformeren van een leger dat alleen het eigen grondgebied kan verdedigen, naar een krijgsmacht die overal ter wereld actief kan zijn. We zien dit in de Zuidchinese-Zee, maar ook afgelopen week in de Oostzee, waar de Chinese marine oefende met die van Rusland. Afgelopen maand opende het Chinese leger zijn eerste permanente buitenlandse basis, in Djibouti, strategisch gelegen bij de ingang van de Rode Zee.