Even lachen: fotograferen van autoriteiten

Een foto van een gapende minister, een burgemeester met een vinger in zijn neus of een partijleider die een glas bier drinkt zul je in China niet snel zien. Sterker nog, welke foto's geschikt zijn voor publicatie is aan strenge regels onderworpen. De Chinese zakenkrant Economic Observer vroeg een aantal persfotografen van staatsmedia naar de eisen die worden gesteld aan publicabele foto's van hoogwaardigheidsbekleders.

Net als hun schrijvende collega's leren de fotografen veel van werk dat door hun opdrachtgevers wordt afgekeurd. Soms ontvangen ze rechtstreeks orders van autoriteiten hoe leiders wensen te worden afgebeeld. Anders dan foto's van normale nieuwsgebeurtenissen zoals ongelukken, moeten foto's van nationale en lokale leiders vaak voor publicatie aan medewerkers van de afdeling propaganda worden voorgelegd.

Dat kun je wel zien...

Stelregel nummer één is dat de foto duidelijk moet maken wie de belangrijkste afgebeelde persoon is. Foto's waarvan niet volstrekt duidelijk is wie de hoogste in rang is, worden niet gepubliceerd. Buitenlandse gasten mogen onder geen voorwaarde belangrijker lijken dan de gastheer. Het liefst gebruiken partijmedia foto's waarop Chinezen een rustige en zelfverzekerde indruk maken, terwijl de bezoeker onwennig, klein of ronduit onflatteus staat afgebeeld.

Fotografen worden aangemoedigd de werkelijkheid naar hun hand te zetten. Zij zijn er verantwoordelijk voor dat het haar van de geportretteerde goed zit, de das recht hangt en neergedwarrelde roos wordt weggeklopt. De fotograaf mag gerust vragen om een bepaalde pose. Mocht dat allemaal niet tot het gewenste resultaat hebben geleid, dan is het heel gebruikelijk om met Photoshop de foto te bewerken. Dan kunnen gelijk onbelangrijke personen worden weggehaald die alleen maar afleiden.

De ideale leider

Sinds vorig jaar wordt fotografen op het hart gedrukt geen foto's te maken waarop riemen, zonnebrillen of horloges van dure merken zijn te zien. Die regel is ingesteld nadat Yang Dacai, een partijbons uit de provincie Shaanxi, onder vuur kwam te liggen toen Chinese internetgebruikers op een site foto's begonnen te verzamelen waarop  de man steeds met een ander prijzig klokje om de pols was te zien. Yang kon niet uitleggen hoe hij met zijn ambtenarensalaris de horloges had betaald en moest aftreden.

Ook het afbeelden van functionarissen die roken, alcohol drinken of wierook branden is uit den boze. Dat doen partijleden namelijk niet.

Van voor naar achter....

Maar ook het camerastandpunt is belangrijk. Foto's van achteren nemen of, god verhoede het, van boven, is niet de bedoeling. Dat doet afbreuk aan de statuur van de functionaris. Wel wordt aangemoedigd dat de fotograaf licht door de knieën gaat waardoor de afgebeelde groter lijkt.

Om het nog moeilijker te maken is het sinds vorige maand ook niet meer de bedoeling dat functionarissen op een voetstuk worden geplaatst. Een foto van president Xi Jinping waarop een aanwezige een paraplu boven zijn hoofd hield, werd op last van staatscensors uit alle Chinese media verwijderd en vervangen door een afbeelding waarop Xi zijn eigen paraplu vasthoudt (en zijn broekspijpen had opgerold). Ondanks alle regeltjes over de manier waarop ze moeten worden afgebeeld, zijn China's leiders immers heel gewoon gebleven.

(Niet) lachen svp

Een onmogelijke taak voor fotografen? "Nee hoor, de kunst is te onthouden dat het allemaal politiek is", zegt Gao Yiming, persfotograaf voor een partijkrant in de provincie Fujian, tegen Economic Observer.

Tenslotte moeten de hoogwaardigheidsbekleders ook zelf een beetje blijven opletten. Persfotografen lopen misschien aan de leiband van de partijpropagandisten, maar burgers met mobieltjes en videocamera's doen dat niet. Dezelfde Yang die ten val kwam vanwege de dure klokjes, was eerder al in negatieve zin opgevallen toen hij vrolijk lachend werd gefotografeerd bij het uitgebrande wrak van een autobus waarin 36 mensen om het leven waren gekomen.

Als je wilt kun je hier het interview beluisteren dat ik over dit onderwerp gaf aan KRO Goedemorgen Nederland, Radio 1.