Partijcongres de dag erna: een nieuwe politieke top

De dag nadat het 19de Nationale Congres van de Communistische Partij China eindigde, kreeg de wereld te zien wie er achter de schermen zijn uitverkoren om China de komende vijf jaar te leiden. In de Grote Hal van het Volk werden de zeven leden van het permanente comité gepresenteerd die de dagelijkse beslissingen gaan nemen over de politieke koers van China.

Twee daarvan zijn oude bekenden; president en partijleider Xi Jinping en premier Li Keqiang blijven aan. Daarmee komt een einde aan maandenlange geruchten over de vervanging van Li, al dan niet wegens gezondheidsredenen. Vijf leden die met pensioen gaan worden vervangen door Li Zhanshu, Wang Yang, Wang Huning, Zhao Leji en Han Zheng.

Het is niet zozeer de keus van de nieuwelingen die opvalt; het is opmerkelijk wie ontbreekt. Alle vijf de nieuwelingen zijn zestigers. Dat betekent dat zij in 2022 te oud zijn om Xi voor de tien jaren erna op te volgen. Het lijkt erop dat er geen kroonprins is aangewezen.

Dat voedt de geruchten dat Xi zou overwegen er nog een termijn als partijleider aan vast te plakken. Maar het kan net zo goed betekenen dat er nog geen duidelijke opvolger goed genoeg wordt geacht. Politieke high potentials in de vijftig, zoals Hu Chunhua (1963), partijchef in de provincie Guangdong, en Chen Miner (1960), partijchef in de stadsprovincie Chongqing moeten zich dan de komende jaren bewijzen in hun leiderschap en loyaliteit aan de partij en Xi (zij werden allebei wel in het politbureau benoemd).

Li Zhanshu

Hij kwam als eerste na Xi en Li op het podium, dus dat zal wel niet toevallig zijn. Li (1950) zal waarschijnlijk worden benoemd als voorzitter van het Nationale Volkscongres, China's parlement. Dat maakt hem de twee na machtigste man van de Volksrepubliek. Li is een oude vriend en groot pleitbezorger van Xi. Hij was sinds 2012 directeur van het partijbureau en derhalve de baas over de partijorganisatie. In die rol was hij secondant van partijleider Xi en vergezelde hem bij belangrijke gebeurtenissen en staatsbezoeken. Hij schijnt zich achter de schermen zeer ingespannen te hebben om de positie van Xi te versterken. Die loyaliteit wordt nu beloond.

Wang Yang

Wang (1955) was al een van China's vier vice-premiers en zal dat waarschijnlijk ook blijven. Maar zijn positie en invloed wordt aanmerkelijk groter met deze benoeming. Wang houdt zich voornamelijk met financieel en economisch beleid bezig en wordt als vernieuwer beschouwd. Zijn promotie uit het politbureau duidt erop dat China werk wil maken van broodnodige economische hervormingen (of in ieder geval de buitenwereld dat wil doen geloven). Maar het duidt er ook op dat Xi er niet in is geslaagd louter vertrouwelingen benoemd te krijgen. Wang geldt als representant van de factie van de Communistische Jeugd Liga (waartoe ook Xi's voorganger Hu Jintao behoorde), waarvan wel werd gedacht dat die door Xi was kaltgestellt.

Wang Huning

Deze Wang (1955) wordt beschouwd als een grote politieke denker en het ideologische geweten van Xi. Hij is een fervent voorstander van sterk leiderschap en dat hoort Xi natuurlijk graag. Dacht mee aan Xi's Chinese Droom en schreef mee aan zijn Nieuwetijdsdenken dat nu in de partijbeginselen wordt opgenomen. Wang en Xi kennen elkaar goed, want Wang wordt ook wel beschouwd als de architect van het Chinese buitenlandbeleid. In die hoedanigheid was hij er de afgelopen jaren ook altijd bij als de president op reis ging naar het buitenland of hoog bezoek ontving. Wang wordt waarschijnlijk verantwoordelijk voor ideologie, propaganda en de partijorganisatie.

Zhao Leji

Zhao (1957) is net zo'n rode prins als Xi; hun vaders kenden elkaar erg goed. Zhao was de afgelopen vijf jaar verantwoordelijk voor het organisatiebureau van de partij. Dat klinkt stoffig, maar hier worden alle belangrijke partijposten door heel China verdeeld. Zhao wordt verantwoordelijk voor de machtige disciplinaire commissie van de partij die jaagt op corruptie (en politieke tegenstanders van Xi). Zijn benoeming maakt een einde aan de geruchten dat Wang Qishan ondanks zijn 69-jarige leeftijd door Xi was gevraagd toch nog vijf jaar aan te blijven als anti-corruptietsaar.

Han Zheng

De huidige partijsecretaris in Shanghai Wang (1954) schopt het dus ook tot de absolute partijtop. Hij wordt wel als technocraat getypeerd, maar dan wel van het type doener. Net zoals Wang Yang zou hij een hervormer zijn, die meer ziet in marktwerking dan in een centraal geleide economie. Hij zou zomaar de belangrijkste beleidsmaker voor China's economische koers kunnen worden. Maar er wordt ook wel gesuggereerd dat hij verantwoordelijk wordt voor de politieke consultatieve conferentie. Van Han wordt wel beweerd dat hij tot de Shanghai-factie binnen de communistische partij behoort (de machtsbasis van oud-president Jiang Zemin). Dat kan zijn, maar hij is ook een vertrouweling van Xi; de twee werkten nauw samen toen Xi voor zeven maanden de partijchef van Shanghai was.

Het nieuwe politbureau

Het permanente comité vormt als het ware het dagelijks bestuur van het politbureau, dat door de 205 leden van centraal comité van de partij (bent u daar nog?) wordt gekozen. Daar tussenin bevindt zich het politbureau, bestaande uit 25 leden.

Het politbureau bestaat de komende vijf jaar uit de volgende leden: Xi Jinping, Li Keqiang, Li Zhanshu, Wang Yang, Wang Huning, Zhao Leji, Han Zheng (die samen het permanente comité vormen), Ding Xuexiang, Wang Chen, Liu He, Xu Qiliang, Sun Chunlan, Li Xi, Li Qiang, Hu Chunhua, Li Hongzhong, Yang Jiechi, Yang Xiaodu, Zhang Youxia, Chen Xi, Chen Quanguo, Chen Miner, Guo Shengkun, Huang Kunming en Cai Qi.

UPDATE - Journalisten van BBC, the Financial Times, the Economist, New York Times en de Guardian werden niet toegelaten tot de bijeenkomst waar Xi het nieuwe permanente comité presenteerde. Verslaggevers van deze media waren de afgelopen vier partijcongressen wel welkom bij alle persmomenten. De organisatie van het congres kon daarvoor geen reden geven, maar liet persbureau AFP weten dat het zijn best zou doen over vijf jaar meer buitenlandse journalisten toe te laten.

Meer weten over de positie van Xi? Lees dan ook mijn Chinablog terug bij Elseviers Weekblad.