Ongekende arrestatiegolf in Xinjiang

Verhalen over toenemende repressie in de autonome regio Xinjiang zijn er al langer. Maar nu zijn er ook Chinese overheidscijfers die dat inzichtelijk maken. In 2017 werden in heel China 1,07 miljoen mensen gearresteerd, een stijging van 28 procent. In Xinjiang bedroeg het aantal arrestaties 227.882. In 2016 waren dat er nog maar 27.404.

De cijfers zijn achterhaald door Chinese Human Rights Defenders, een samenwerkingsverband van internationale mensenrechtenorganisaties. Het is niet helemaal toevallig dat de cijfers nu worden geopenbaard; CHRD schreef een rapport over de mensenrechtensituatie in Xinjiang in opdracht van de Verenigde Naties. In augustus buigt de VN-mensenrechtenraad zich over de vijfjaarlijkse rapportage over China.

Oeigoeren

Xinjiang is bovendien verantwoordelijk voor dertien procent van alle zaken die in China voor de strafrechter worden gebracht. En dat terwijl maar 1,5 procent van de Chinese bevolking hier woont. Xinjiang is dus buitenproportioneel hoog in de statistieken vertegenwoordigd.

Xinjiang is een autonome regio in het uiterste westen van China. Bijna de helft van de bevolking bestaat uit Oeigoeren, een erkende etnische minderheid van voornamelijk moslims. Veel Oeigoeren voelen zich achtergesteld bij de Han-Chinezen en vinden dat ze in hun religieuze vrijheid worden beperkt. Dat leidde de afgelopen jaren tot spanningen en ook geweld. De Chinese overheid zegt dat het geweld wordt veroorzaakt door moslimextremisten die van Xinjiang een zelfstandige staat op basis van de sharia willen maken. Dat rechtvaardigt in haar ogen overheidscontrole op de geloofsgemeenschap.

Muur van IJzer

Vorig jaar beloofde president Xi Jinping een 'Muur van IJzer' rond Xinjiang om de drie kwaden te bestrijden: terrorisme, religieus extremisme en separatisme. Niet letterlijk. Hij doelde op een pakket maatregelen om het gevaar van extremisme en separatisme te beteugelen. Xinjiang is van cruciaal belang voor de veiligheid en eenheid van China. Beleid om de rust te bewaren is daarom een politieke verantwoordelijkheid van grote betekenis, zei president Xi toen.

Chen Quanguo werd als partijsecretaris gestuurd om de veiligheidssituatie te verbeteren. Hij was eerder verantwoordelijk voor de veiligheid in Tibet. Onder zijn leiding werd een serie maatregelen genomen om de greep van de overheid op de samenleving aanzienlijk te verstevigen: dna en biometrische gegevens van alle burgers worden verzameld en opgeslagen, auto's verplicht met gps-tracker uitgerust en duizenden Oeigoeren die bekend staan als fanatieke moslim zijn opgesloten in heropvoedingskampen.

Heropvoedingskampen

In deze 'centra voor verandering door educatie' worden Oeigoeren, maar ook etnische Kazachs, opgesloten voor heropvoeding. Zij krijgen een pattriotische training, waarbij liefde voor het vaderland en de partij wordt onderwezen en op de gevaren van de islam wordt gehamerd. Mensen worden hier zonder wettelijke basis vastgehouden; ze tellen dus niet mee in het aantal officiële arrestaties.

Hoewel het aantal getuigenissen over deze kampen toeneemt, ontkent de Chinese overheid het bestaan ervan. In de uitgestrekte, dunbevolkte en streng gecontroleerde regio is het voor journalisten of medewerkers van mensenrechtenorganisaties vrijwel onmogelijk zelf poolshoogte te nemen. Veel Han-Chinezen vinden het prima; zij zien dat het aantal geweldsincidenten in Xinjiang de afgelopen maanden is gedaald.

UPDATE - Volgens schattingen van CHRD verblijven er zeker 660.000 Oeigoeren in heropvoedingskampen in Xinjiang en moeten nog eens 1,3 miljoen Oeigoeren verplicht ideologische cursussen volgen. Dat berekent de mensenrechtenorganisatie op basis van gesprekken met informanten in Zuid-Xinjiang. Als gevolg hiervan zijn in sommige dorpen en steden nauwelijks meer volwassen mannen op vrije voeten, claimt CHRD.