Ook El Salvador breekt met Taiwan

De Salvadoraanse president Salvador Sánchez Cerén maakte de beleidswijziging maandagavond op televisie bekend. Niet veel later tekende zijn minister van buitenlandse zaken Carlos Castaneda in Beijing, vanwege het tijdsverschil dinsdag, een overeenkomst waarin beide landen elkaar erkenden.

President Sánchez Cerén noemde de keus voor China een stap in de goede richting en sprak de verwachting uit dat de nieuwe relatie grote voordelen en unieke kansen met zich meebrengt. Ook in China ging de vlag uit; minister van buitenlandse zaken Wang Yi zei dat El Salvador een juiste beslissing had genomen: "Ik ben zeker dat het volk van El Salvador de warmte en vriendschap van het Chinese volk zal voelen en de tastbare resultaten van de samenwerking zal ervaren."

Chequeboekdiplomatie

De Taiwanese minister van buitenlandse zaken, Joseph Wu, toonde zich teleurgesteld over de breuk; de vijfde bondgenoot op rij die Beijing boven Taipei verkiest. Hij zei dat Taiwan de afgelopen maanden had geprobeerd de relatie te redden, maar dat de regering van El Salvador onredelijke eisen had gesteld over financiering van een havenproject in La Unión. In juni zou duidelijk zijn geworden dat El Salvador de banden zou verbreken.

Als dat waar is heeft China geduldig tot een geschikt moment gewacht om dat wereldkundig te maken. Het koos de terugkeer van de Taiwanese president Tsai van een trip naar Midden- en Zuid-Amerika, waar zij Paraguay en Belize bezocht. Ze boekte nog een publicitair succesje, toen haar op de terugweg bij een tussenlanding in Houston een bezoek aan het NASA Space Centre werd gegund (waar Chinese staatsburgers uit angst voor spionage niet welkom zijn). Dat nieuws werd daarna overvleugeld door het bericht dat China opnieuw een bondgenoot had afgesnoept.

Eén China-principe

Tsai liet een verklaring uitgaan dat zij contact met gelijkgestemde landen zal zoeken om een eind te maken aan wat zij China's buitensporige gedrag op het wereldtoneel noemt, zoals economische chantage en het diplomatiek isoleren van Taiwan. "China gebruikt de onderdrukking van Taiwan om zijn invloed en kracht in de regio te etaleren", aldus Tsai. "China is tegenwoordig niet alleen meer een bedreiging voor vrede in de Straat van Taiwan. Wat China wereldwijd doet -zich bemoeien met binnenlandse aangelegenheden van andere landen en de orde van internationale markten verstoren- zorgt voor een hoog niveau van instabiliteit. We moeten de internationale gemeenschap eraan herinneren dat dit niet alleen een zaak van Taiwan is."

China stelt zich op het standpunt dat Taiwan een opstandige provincie is en geen onafhankelijk land. Volgens het Eén China-beginsel kunnen andere landen niet beiden erkennen of kan Taiwan niet in internationale organisaties participeren. Naarmate de economische betekenis van China toenam, kozen steeds meer landen ervoor de Volksrepubliek te erkennen in plaats van Taiwan. Sinds het aantreden van president Tsai in 2016 heeft China de inspanningen om Taiwans bondgenoten los te weken opgevoerd. Dat lukte met Gambia, Sao Tomé en Principe, Panama, de Dominicaanse Republiek en Burkina Faso. Er zijn nu nog maar met 17 landen over die Taiwan erkennen.

Nieuwe vorm van internationale relaties

Vorig jaar bezocht ik Taiwan en sprak toen ook met enkele diplomaten van het ministerie van buitenlandse zaken. De ambtenaren gaven aan dat zij verwachten dat meer bondgenoten van kant zullen wisselen, uiteindelijk mogelijk allemaal. Dat is enerzijds een verlies, omdat het de rolwisseling tussen Taiwan en China verder benadrukt. Taiwan liep lange tijd qua ontwikkeling mijlenver op de Volksrepubliek voor, maar is door China in veel opzichten bij- of zelfs ingehaald.

Maar ze zeiden ook dat het verdwijnen van het kunstmatige onderscheid tussen landen met wie Taiwan wel en niet diplomatieke banden onderhoudt een reset van de buitenlandse betrekkingen mogelijk maakt. Taiwan kan dan een nieuwe vorm van samenwerking zoeken met gelijkgestemde landen (economisch ontwikkeld, democratisch en met respect voor universele mensenrechten), in plaats van dat alle inspanningen zich richten op een krimpende groep kleine ontwikkelingslanden. De kans dat Taiwan een rol van betekenis kan spelen in de internationale gemeenschap zou volgens die redenatie dan eerder groter dan kleiner worden.