David en Goliath: Nauru eist excuses van China

Er zijn jaren dat het Forum van Pacifische Eilanden het nieuws niet haalt, maar de 49ste editie zal niet licht worden vergeten. Dinsdag werd de jaarlijkse conferentie van de leiders van achttien eilandstaten in de Pacific opgeschud door een knetterende ruzie tussen gastheer Nauru en de Chinese delegatie, die als toehoorder aanwezig was.

Hoewel het een bijeenkomst achter gesloten deuren betrof, heeft een aanwezige met de mobiele telefoon vastgelegd hoe Baron Waqa, president van Nauru, de Chinese delegatieleider Du Qiwen terecht wees. De video is doorgespeeld aan Islands Business, een tijdschrift in Fiji, en vervolgens geopenbaard. Volgens een aanwezige was Du alvorens te vertrekken langs de conferentietafel gelopen om luidkeels tegenover alle achttien leiders zijn ongenoegen te uiten.

Protocol

Waqa bevestigde dinsdag op een persconferentie het incident. Volgens zijn lezing had Du het woord gevraagd vlak voordat de premier van Tuvalu een rede zou geven. Dat was volgens Waqa in strijd met protocol; Du is 'slechts' de Chinese ambassadeur in Fiji en geen regeringsleider. "Hij drong aan en was erg onbeschoft. Hij maakte er een hele toestand van en hield de conferentie minutenlang op, terwijl hij maar een ambtenaar is. Misschien omdat hij uit een groot land komt, dat hij denkt ons te kunnen kleineren."

China houdt er een heel andere lezing op na. Volgens het ministerie van buitenlandse zaken had Waqa de Chinese delegatie het spreken onmogelijk gemaakt. Du had daarop een formeel protest ingediend en het pand rustig verlaten. Een woordvoerder vertelde op een reguliere persbriefing in Beijing dat andere delegaties het Chinese voorbeeld hadden gevolgd en ook van de conferentie waren vertrokken. "Nauru heeft er een onhandige vertoning van gemaakt."

Escalatie

Woensdag deden beide landen er nog een schepje bovenop. Waqa gaf een nieuwe persconferentie en eiste excuses voor het gedrag van de Chinese delegatie namens Nauru en het forum. Hij noemde Du's optreden waanzinnig en arrogant. "Zij zijn niet onze vrienden. Zij gebruiken ons voor hun eigenbelang. Excuses dat ik hier duidelijk over moet zijn, maar niemand komt hier om ons te vertellen wat we moeten doen."

Beijing zal echter niet snel excuses maken, zeker niet in het openbaar. "De president van Nauru is vast heel blij dat hij internationaal in het centrum van de aandacht staat", aldus een Chinese regeringswoordvoerder. "Wat Nauru heeft gezegd is het tegenovergestelde van de feiten. Het heeft goed en fout door elkaar gehaald met hun verzonnen beschuldigingen. Eigenlijk moet Nauru tot inkeer komen en excuses maken."

Schuld van Taiwan

Partijtabloid Global Times denkt dat Taiwan achter de schoffering van de Chinese diplomaten in Nauru zit. Het lijkt onwaarschijnlijk dat Taiwan daar opdracht voor heeft gegeven, laat staan dat Waqa zich voor dat karretje heeft laten spannen. Maar een zeker verband met Taiwan is er waarschijnlijk wel.

China probeert wereldwijd bondgenoten af te snoepen van Taiwan. Juist in Oceanië zijn er nog zes eilandstaatjes die Taiwan erkennen en China niet. Nauru is er een van. Tuvalu ook. Evenals Palau. Dat land werd onlangs ernstig economisch getroffen door een toeristen-boycot. Omdat Palau in Chinese ogen geen bestaand land is, kan het ook geen bestemming voor reisbureaus zijn. Nauru dacht in de aanloop naar het forum China een koekje van eigen deeg te geven. Het vertikte het om de Chinese diplomatieke paspoorten van Du en zijn delegatie te accepteren. Op aandringen van andere deelnemende landen zocht Nauru een compromis, maar de toon was gezet.

Soft power

China's belangstelling voor de Pacifische eilanden is betrekkelijk vers. In de periode 2006-2016 leende China 1,78 miljard dollar aan de regio voor investeringen in voornamelijk infrastructuur. Vorig jaar heeft het nog eens vier miljard aan krediet toegezegd. Daarmee verdringt het Australië als grootste geldschieter van dit uitgestrekte en dunbevolkte gebied. Ook Taiwan liet zich de afgelopen jaren gelden en schudde de geldbuidel.

Nauru is een van de kleinste landen ter wereld. Het is 21 vierkante kilometer groot; half zo groot als Schiermonnikoog. Er wonen 11.000 inwoners. Nauru erkende Taiwan tot 2002, verbrak toen de banden ten gunste van China, maar keerde op zijn schreden terug in 2005. Onlangs werd bekend dat Taiwan bestuurders van Nauru een individuele toelage van 5.000 dollar per maand betaalt en parlementsleden 2.500 dollar.