Google-dilemma: wie kan China links laten liggen?

De terugkeer van Google naar China is niet van de baan. Topman Sundar Pichai zei maandag op een techconferentie in San Fransisco dat zijn bedrijf erin is geslaagd een zoekmachine voor de Chinese markt te bouwen die beter is dan lokale concurrenten. Hij wilde echter niet bevestigen dat Google met de autoriteiten over een terugkeer op Chinese condities onderhandelt.

Maar ontkennen deed Pichai ook bepaald niet. "We wilden leren hoe het eruit zou zien als we in China aanwezig zouden zijn, dus dat hebben we intern gebouwd", vertelde Pichai. "Het is nog pril, we weten nog niet of we dit in China zouden mogen of willen. Maar ik denk dat het belangrijk is te verkennen gegeven het belang van deze markt en hoeveel internetgebruikers daar zijn."

Mensenrechten

Toen in augustus dit project Dragonfly, vuurvlieg, uitlekte, leidde dit tot een storm van kritiek bij Google-medewerkers, mensenrechtenorganisaties en de Amerikaanse politiek. Zij betogen dat Google zijn waarden zoals vrije toegang tot informatie, vrijheid van meningsuiting en privacy van gebruikers verkwanselt als het zich conformeert aan de Chinese wet. Die vereist dat zoekresultaten worden gefilterd.

Maar volgens Pichai valt dit in de praktijk wel mee. Zo'n zoekmachine volgens Chinese spelregels zou zeker 99 procent van alle zoekvragen ongecensureerd kunnen beantwoorden. Sterker nog, Google zou de horizon voor Chinese gebruikers kunnen verbreden. "Er zijn vele gebieden waar we betere informatie ontsluiten dan wat nu [in China] beschikbaar is", zei Pichai. Hij noemde als voorbeeld medische informatie: "Krijgen mensen een nep kankerbehandeling aangeboden of krijgen ze werkelijk bruikbare informatie?"

Advertentieschandaal

De Google-topman verwijst naar het schandaal dat de Chinese marktleider Baidu in 2016 trof. De 21-jarige kankerpatiënt Wei Zexi onderging tevergeefs een dure, experimentele behandeling met immuuntherapie. Hij stelde Baidu aansprakelijk toen hij erachter kwam dat de therapie helemaal niet vanwege relevantie bovenaan de zoekresultaten stond, maar omdat daarvoor door de omstreden Putian Medical Group was betaald.

De Chinese overheid tikte Baidu op de vingers omdat onduidelijk was dat het om een advertentie ging. Voor veel Chinese internetgebruikers was het een openbaring dat bedrijven een prominente plek in de zoekresultaten kunnen kopen. Tot op de dag van vandaag is de reputatie van Baidu besmeurd.

Google vs Baidu

Chinese aanbieders zoals WeChat, Weibo en Youku hebben veel te bieden boven buitenlandse concurrenten. Maar uitgerekend Google lijkt wel een kansje te hebben. In juni hield de site Sina Finance in een online onderzoek met als vraag: als je de keus zou hebben, zou je dan Baidu of Google gebruiken? Toen 2.200 personen hadden gestemd stond de score voor Baidu op 6,6 procent en Google 85,7 procent. Daarop werd de poll halsoverkop van de site gehaald.

Dat neemt niet weg dat uiteindelijk niet in Mountain View de beslissing wordt genomen of Google actief wordt in China, maar in Beijing. Ook Facebook, Twitter en YouTube worden geblokkeerd, zolang ze niet aan China's regels voldoen, zoals gebruik van servers in China, conformiteit aan de censuurregels en desgewenst overleggen van gebruikersgegevens aan de veiligheidsdiensten.

Handelsoorlog

Gek genoeg lijkt de handelsoorlog wel een opening te bieden voor Google. Publicitair zou het natuurlijk prachtig zijn als China dat door Trump wordt beschuldigd van protectionisme de grenzen opent voor de Amerikaanse techgigant. Op Chinese voorwaarden, dat natuurlijk wel.

Uiteindelijk staat Google voor hetzelfde dilemma als veel westerse bedrijven. Wat is het potentieel van de Chinese markt en hoever ben je bereid te gaan om die markt te betreden? Het gaat Pichai er ondanks alle mooie woorden natuurlijk helemaal niet om de bijna 800 miljoen Chinese internetgebruikers goed te servicen. Google's adverteerders willen de kapitaalkrachtige Chinese middenklasse bereiken. Als Google dat niet kan, gaan ze naar een Chinese concurrent. En wie weet gaat die te zijner tijd zelf internationaal.