Stad Beijing wil als eerste een sociaal krediet systeem

Het stadsbestuur heeft zijn zinnen erop gezet de eerste Chinese stad te worden met een sociaal krediet systeem voor al zijn burgers. De voorbereidingen moeten al in twee jaar zijn afgerond, zodat het systeem in 2021 operationaal zal zijn. Dat maakte het lokale economische planbureau woensdag bekend.

In een toelichting wordt gesproken over "een nieuwe methode om personen een score toe te kennen en die te verbinden met hun dagelijks leven". Wie betrouwbaar is heeft geen probleem, maar wie onbetrouwbaar is gebleken "zal geen stap meer kunnen verzetten."

Openbaarheid

Hoe de score wordt opgebouwd, wat punten kost of wat juist oplevert is niet bekend gemaakt. Volgens persbureau Xinhua staat in het plan dat "de stad zijn systeem van zwarte lijsten zal verbeteren en de gegevens van personen en bedrijven die tekort schieten regelmatig zal openbaren als straf voor hun gedrag."

Volgens Chinese media zal de persoonlijke score gevolgen hebben voor het gebruik van publieke diensten, reizen, het vinden van een baan of het starten van een bedrijf. Overigens omvat het plan ook een scoresysteem om de betrouwbaarheid van ambtenaren en bestuurders in kaart te brengen.

Big Data

Al vanaf 2014 toont de Chinese regering interesse in een geautomatiseerd systeem om op basis van big data burgers een betrouwbaarheidsscore toe te kennen. Het ontwikkelen van zo'n gecompliceerd systeem werd in eerste instantie aan de markt overgelaten. In 2015 gaf de centrale bank acht financiële dienstverleners toestemming voor een proef met kredietscores.

Vrij snel daarna introduceerde Alibaba's financiële dochter Ant als eerste een eigen systeem: Sesame Credit. Volgens Ant hebben 520 miljoen Chinezen zich vrijwillig bij deze dienst aangesloten. Andere vergunninghouders zijn er nog niet in geslaagd een werkzame dienst te introduceren. Een proef met Tengxun Xinyong (Tencent Krediet) werd in januari na één dag alweer offline gehaald. Op initiatief van de Chinese overheid bundelen deze bedrijven sinds kort hun inspanningen, maar grote vooruitgang is nog niet gemeld.

Zwarte lijsten

In westerse media wordt soms de indruk gewekt dat een alomvattend controlerend overheidssysteem al bestaat. Er wordt wel mee geëxperimenteerd, maar veel verder dan wat zwarte lijsten is de Chinese overheid vooralsnog niet gekomen. Wie zich misdraagt in de trein of het vliegtuig kan een bepaalde periode geen treinkaartjes of vliegtickets meer kopen.

In sommige regio's worden burgers die zich niet aan rechterlijke uitspraken houden ook op zo'n zwarte lijst geplaatst. Maar een systeem dat op basis van overheidsdata goed gedrag beloont en ongewenst gedrag bestraft is vooralsnog een utopie. Het lijkt de Chinese overheid echter wel menens zo'n systeem te ontwikkelen.

Maatschappelijk probleem

In het westen wordt zo'n sociaal krediet systeem met wantrouwen bekeken. Associaties met Georg Orwells 1984, of meer actueel, de Netflix-serie Black Mirror (aflevering Nosedive) zijn snel gemaakt. De Chinese burger kijkt daar heel anders tegenaan. Zij beschouwen onbetrouwbare medeburgers en frauduleuze bedrijven als een groot maatschappelijk probleem. Een systeem dat oplichters en wetsovertreders aan de schandpaal nagelt vinden zij een uitkomst.

Daar hamert de Chinese overheid dan ook op. Het systeem zal het zakenklimaat verbeteren door te voorkomen dat mensen "met een lage integriteit" een eigen zaak beginnen of een baan bij de overheid krijgen. Maar welke criteria precies jouw score bepalen, of de juiste ideologie daarbij hoort en hoe je jouw score kunt inzien en kunt aanvechten is vooralsnog onduidelijk.

Meer weten over China's sociale krediet systeem? Lees dan ook het artikel dat Ed Sander hier eerder over schreef.