Vijf vragen over arrestatie Huawei-topvrouw

Wat is er aan de hand?

Woensdagavond maakte de Canadese justitie bekend dat het de financiële topvrouw van Huawei in de cel heeft gestopt. Meng Wanzhou (46) werd al op zaterdag 1 december vastgezet toen zij op weg van China naar Zuid-Amerika een overstap in Vancouver maakte. De aanhouding gebeurde op verzoek van de Amerikaanse justitie. Die verdenkt Huawei van het schenden van het Amerikaans handelsembargo met Iran.

Op vrijdag verschijnt Meng voor de rechtbank van British-Colombia. Die moet beslissen of zij in afwachting van een beslissing over haar uitlevering in de cel blijft. Sowieso wordt haar paspoort ingenomen om te voorkomen dat zij direct een lijnvlucht naar China neemt. De rechter kan als aanvullende maatregel een borg verlangen, die in haar geval miljoenen dollars zal bedragen. Ook kan hij bepalen dat zij een enkelband moet dragen. Een tussenvorm is een soort van huisarrest in een hotel of gehuurde villa.

Als Meng instemt met haar uitlevering, kan ze over een paar weken al in de Verenigde Staten zitten. Maar als ze bezwaar maakt, kunnen procedures jarenlang duren. Canadese advocaten noemen de omstandigheden waaronder verdachten hun procedure moeten afwachten "spartaans". De Canadese cel is misschien beter dan die in China, maar waarschijnlijk slechter dan hoe mevrouw Meng gewend is te verblijven.

 

Heeft Huawei inderdaad zaken gedaan met Iran?

Zou zomaar kunnen. Huawei is de grootste fabrikant van telecomapparatuur en na Samsung de grootste mobieltjesmaker ter wereld. Huawei doet overal zaken, dus waarom niet in Iran?

De rechter zal informatie van Amerikaanse zijde verlangen voordat hij met uitlevering instemt. Andersom zal Mengs advocaat ook veel stukken overleggen om dat juist te voorkomen. Maar van de behandeling van het uitleveringsverzoek hoeven buitenstaanders geen informatie te verwachten. Meng heeft een publicatiestop afgedwongen, die het media onmogelijk maken bewijsmateriaal te openbaren dat in de rechtbank wordt gepresenteerd.

Uiteindelijk draait het niet om de vraag of Huawei wel of niet zaken deed met Iran. Het punt is natuurlijk: gelden Amerikaanse regels ook voor andere landen? De VS hebben eenzijdig strafmaatregelen aangekondigd tegen bedrijven en personen die het Amerikaanse embargo schenden. Het gaat dus niet of VN-sancties of een andere brede internationale coalitie. China en Iran staan daarentegen op goede voet met elkaar. Mag van hen worden verwacht dat zij tegen hun eigen belang ingaan om de agenda van president Donald Trump te dienen?

 

Is de arrestatie vooral een politiek signaal?

Van Amerikaanse zijde werd dat publiekelijk ontkent. Er werd onmiddellijk aan toegevoegd dat de beslissing door justitie was genomen en dat president Trump er niets vanaf wist. Voor de Chinezen is dat moeilijk te geloven.

Met Huawei heeft de Amerikaanse justitie de grootste Chinese tech-gigant op de korrel. Geen Chinees bedrijf is internationaal zo succesvol. Van Amerikaanse zijde wordt al langer stemming gemaakt tegen Huawei en bondgenoten wordt aangeraden er geen zaken mee te doen vanwege spionagegevaar.

Maar er is nog iets: stel dat Huawei het embargo aan zijn laars heeft gelapt, dan had de Amerikaanse justitie op allerlei manieren actie kunnen ondernemen. Het had gewoon een boete kunnen opleggen, net zoals ze dat eerder dit jaar hebben gedaan met ZTE, een andere Chinees techbedrijf dat zaken deed met Iran.

Maar daar is niet voor gekozen. Men heeft het op een persoon voorzien en niet zomaar een willekeurige manager of directeur, maar de dochter van Huawei-oprichter Ren Zhengfei. Die heeft men in het buitenland laten aanhouden om duidelijk te maken hoe ver de arm van Washington reikt. En niet op een willekeurig moment, maar op 1 december. De dag dat president Trump en president Xi Jinping elkaar ontmoetten op de G20-top in Buenos Aires om over beëindiging van de handelsoorlog te onderhandelen. Dat zijn wel heel veel toevalligheden bij elkaar. Het lijkt eerder op een staaltje power play van Amerikaanse zijde.

 

Zal dit de onderhandelingen over het handelsconflict bemoeilijken?

Dat hoeft niet per se. In retrospectief heeft het de besprekingen niet onmogelijk gemaakt. Misschien dat de Chinese delegatie nog niet van de aanhouding van Meng op de hoogte was toen Trump en Xi dineerden. Maar ook in de dagen daarna heeft het niet tot een vertrouwensbreuk geleid.

De VS en China zijn een adempauze van drie maanden overeengekomen. In die periode zal China voorstellen doen om tegemoet te komen aan Amerikaanse kritiek op oneerlijke handelspraktijken. Ook is toegezegd dat China de invoer van Amerikaanse producten met een "substantiële hoeveelheid" zal vergroten om de handelsbalans minder onevenwichtig te maken.

Het lijkt er dus op dat de Chinese regering een ultieme poging wil doen om de handelsoorlog te beëindigen door enkele tegemoetkomingen te doen. Maar Trump speelt hoog spel. Uiteindelijk gaat dit om veel meer dan alleen handel. Amerika is gewend de eerste viool op het wereldtoneel te spelen en kijkt knarsetandend toe hoe met de economische macht ook de diplomatieke en militaire invloed van China groeit.

Trump probeert China op zijn plek te zetten: het spel wordt volgens Amerikaanse spelregels gespeeld en Xi moet buigen. Een wedstrijdje verplassen voor wereldmachten dus. De arrestatie van Meng kun je gerust in dit licht zien: de Amerikanen willen dat Chinese ondernemingen zich onderwerpen aan hun regels.

Dat is een riskante tactiek; de grens van het overvragen is bijna bereikt voor de trotse Chinezen. Of misschien is die al bereikt en wordt er alleen onderhandeld om over drie maanden de Zwarte Piet aan de VS te kunnen geven.

 

Er was toch ook iets met spionage en Huawei?

Als we de Amerikanen moeten geloven wel. Zij beschuldigen Huawei ervan nauw samen te werken met de Chinese staatsveiligheid. Ze weren het bedrijf in eigen land en roepen bondgenoten op hetzelfde te doen. In steeds meer landen -ook in Nederland- vindt die boodschap gehoor. Bewijs van spionage door Huawei is er echter niet.

Volgens mij is het heel simpel: Rusland, Iran en Noord-Korea zijn de landen waarvan we vermoeden dat ze heel actief zijn met hacken en cyberspionage. Gebruiken wij Russische mobieltjes, Iraanse software of Noord-Koreaanse elektronische componenten? Dacht het niet. Dus als de Chinese spionnen in onze computers willen neuzen, hebben ze Huawei daarvoor niet nodig.

Meer weten over de spionagebeschuldigingen aan het adres van Huawei? Lees dan ook het artikel dat ik daar eerder over schreef.

vrijdag 7 december 2018