VS voeren druk op China op met sancties Tibet

Woensdag zette Trump zijn handtekening onder de Reciprocal Access to Tibet Act; een dag nadat het congres en de senaat het wetsvoorstel goedkeurden. Daarmee wordt de wet onmiddelijk van kracht. Volgens de indieners probeert de Chinese regering mensenrechtenschendingen te maskeren door diplomaten, non-profitorganisaties en journalisten de toegang tot Tibetaanse gebieden te ontzeggen.

De wet geeft het ministerie van buitenlandse zaken de opdracht binnen 90 dagen te inventariseren welke Chinese autoriteiten verantwoordelijk zijn voor reisbeperkingen naar en binnen Tibet. Zij mogen vervolgens als vergelding niet meer naar de VS reizen. Zij krijgen geen visum en als zij die al hebben, wordt dat ingetrokken. De toets moet iedere vijf jaar worden herhaald.

Symboolpolitiek

De wet heeft een groot symbolisch karakter. In de praktijk reizen er niet bijster veel Chinese officials naar de VS. En het ligt niet voor de hand dat Chinese leiders op de sanctielijst zullen worden geplaatst; dit zou diplomatiek top-overleg onmogelijk maken. Het is dus niet waarschijnlijk dat de Chinese overheid het Tibet-beleid op grond van deze politieke steek onder water zal aanpassen.

Desondanks reageerde de Chinese regering geprikkeld. Een woordvoerder van het ministerie van buitenlandse zaken zei donderdag dat de VS moeten ophouden zich te bemoeien met China's binnenlandse kwesties. De wet zou een "verkeerd signaal" afgeven aan separatistische krachten in Tibet. Bovendien, benadrukte zij, kunnen buitenlandse toeristen de autonome regio Tibet en de Tibetaanse gebieden in aanpalende provincies Sichuan, Qinghai, Yunnan en Gansu gewoon bezoeken.

Verrijkende consequenties

In China vreest men dat de wet een voorproefje is van wat er nog komen gaat. Binnen de Amerikaanse politiek wordt druk gelobbyd voor een wet die Chinezen straft die verantwoordelijk zijn voor vermeende mensenrechtenschendingen in Xinjiang. Daar voert de Chinese overheid een steeds fellere strijd tegen separatistische moslimextremisten. Volgens sommige rapporten zouden meer dan een miljoen Oeigoeren in heropvoedingskampen zijn opgesloten, omdat ze onder een ruime definitie van moslimextremist vallen.

In China wordt gevreesd dat zo'n wet zal worden gemodelleerd naar het voorbeeld van de Magnitsky Act. Die wet werd in 2012 aangenomen om Russen te straffen die betrokken waren bij de dood van klokkenluider Sergei Magnitsky, maar geldt sinds 2016 voor iedereen die in Amerikaanse ogen betrokken is bij mensenrechtenschendingen waar ook ter wereld. De wet maakt het niet alleen mogelijk om de toegang tot de VS te ontzeggen, maar ook om financiële tegoeden te bevriezen of het gebruik van het Amerikaanse banksysteem te ontzeggen. Dit zou niet alleen een groepje regionale partijbonzen treffen, maar ook Chinese ondernemers die bijvoorbeeld bewakingscamera's in Xinjiang leveren.

Oplaaiend geweld

De autonome regio Tibet is uitgestrekt maar dunbevolkt; er wonen nog geen vier miljoen mensen in een gebied dat een achtste van China omvat. Negen op de tien inwoners zijn Tibetanen; het is daarmee het enige administratieve gebied binnen de Volksrepubliek waar een officiële erkende minderheid in de meerderheid is. Tibet werd onderworpen aan Chinese overheersing tijdens de Yang- en Qingdynastieën, maar was lange periodes een onafhankelijke theocratie onder leiding van de Dalai Lama's.

De kersverse Volksrepubliek dreigde in 1950 Tibet onder de voet te lopen. De toenmalige Tibetaanse regering koos eieren voor zijn geld en erkende de Chinese soevereiniteit in ruil voor een vergaande autonomie. Na een volksopstand veranderde de Tibetaanse regering van mening; zegde het verdrag op en vluchtte naar India. Sindsdien is het een Chinese autonome regio; een soort provincie met wettelijke rechten die de Tibetaanse cultuur en taal moeten garanderen. Veel Tibetanen vinden echter dat ze worden onderdrukt en van tijd tot tijd laait geweld op. Chinese burgers en buitenlanders hebben een speciale toestemming nodig om naar Tibet te mogen reizen. Voor diplomaten en journalisten wordt die vaak geweigerd. Wel worden voor hen van tijd tot tijd zorgvuldig geregisseerde bezoeken georganiseerd.