Xi's dreigende nieuwjaarswens voor Taiwan

Xi riep burgers van Taiwan op te accepteren dat zij "moeten en zullen worden herenigd" met de Volksrepubliek China. Hoewel China een vreedzame hereniging nastreeft, benadrukte Xi dat hij het gebruik van militair geweld niet uitsluit als dat niet anders kan. Xi sprak op een conferentie ter gelegenheid van de 40ste herdenking van de Boodschap aan de Landgenoten in Taiwan.

De president waarschuwde andere landen zich afzijdig te houden. Hereniging noemde hij een binnenlandse kwestie: "Alleen Chinese burgers kunnen over Chinese kwesties beslissen." Maar daarmee bedoelde hij niet dat Taiwanezen het recht hebben over hun eigen toekomst te beslissen. Een streven naar onafhankelijkheid zal niet door China worden geaccepteerd. Xi noemde dat een "doodlopende weg", die "tegen de trend van de tijd" ingaat, en "alleen tegenspoed [zal] brengen".

Xi's politieke agenda

Xi's rede is inhoudelijk vooral een herhaling van zetten. Een hereniging, desnoods met militaire middelen, is al veertig jaar staand beleid van China. Je zou zelfs kunnen betogen dat Xi wat meer dan voorheen een voorkeur uitsprak voor een geweldloze hereniging en beroep deed op de Taiwanezen deze weg te volgen. Xi zei dat geweld alleen onvermijdelijk was tegen buitenlandse bemoeienis en separatistische krachten die een zelfstandig Taiwan nastreven.

Wel nieuw is dat hij de hereniging een noodzakelijke voorwaarde noemde voor de verjonging van de Chinese natie. Daarmee verbindt Xi een reünificatie nadrukkelijk met zijn eigen politieke agenda: de Chinese Droom. In 2013 zei Xi al eens dat hij hereniging niet aan volgende generaties wil overlaten.

President Taiwan bijt van zich af

De Taiwanese president Tsai Ing-wen reageerde fel op Xi's toespraak. Zij verklaarde dat Taiwan niet akkoord zal gaan met een hereniging op Chinese voorwaarden. "Ik benadruk dat Taiwan nooit [een hereniging] op basis van Eén Land - Twee Systemen zal accepteren en een meerderheid van Taiwanezen wijst dat af", verklaarde Tsai enkele uren na Xi's speech.

Een dag eerder had Tsai in haar nieuwjaarsspeech nog de Chinese leiders opgeroepen het bestaan van de Republiek China op Taiwan te erkennen, meningsverschillen langs de weg van vreedzame onderhandelingen op te lossen en de wens van 23 miljoen Taiwanezen te respecteren om in vrijheid en democratie te leven.

Verkiezingen in Taiwan

Volgend jaar zijn er verkiezingen in Taiwan en Tsai's Democratische Progressieve Partij DPP staat er niet goed voor. In 2016 werd zij nog met overmacht gekozen op haar agenda om de economische afhankelijkheid van China te verminderen. Maar door minder business met China zonder dat hiervoor iets in de plaats kwam is de Taiwanese economie gaan haperen. Bij tussentijdse verkiezingen in november ging de DPP onderuit en de vraag is af Tsai zal worden herkozen.

Hoewel de Chinese regering geen kans onbenut laat de druk op Tsai's regering te vergroten, was Xi zo slim om de Taiwanese burgers te beloven dat hereniging louter economische voordelen biedt en dat hun manier van leven ongemoeid zal blijven. Chinese pogingen in het verleden om de verkiezingsuitslag te beïnvloeden door Taiwanese burgers angst aan te jagen hadden meestal een averechts effect.

Militair spierballenvertoon

China laat regelmatig schepen en vliegtuigen patrouilleren rond Taiwan. En hoewel generaals te pas en te onpas beweren dat ze klaar zijn om Taiwan in te nemen, ligt een gewapend conflict niet voor de hand. China kan oorlog niet gebruiken zolang het land zijn belangrijkste ontwikkelingsdoelen nog niet heeft gehaald. Ook is het maar zeer de vraag of het militair in staat is Taiwan te onderwerpen. Analisten wijzen erop dat China de afgelopen decennia nauwelijks in amfibische troepen heeft geïnvesteerd.

De Boodschap aan de Landgenoten in Taiwan is een openbare brief van het Chinese Volkscongres die op 1 januari 1979 werd gepubliceerd. De brief markeert een einde aan de vijandelijkheden jegens de -in Chinese ogen- afvallige provincie Taiwan en een begin van direct contact tussen de regeringen in Beijing en Taipei. Op die datum kwam er een einde aan de Chinese bombardementen op het eiland Kinmen, vlak voor de kust van Xiamen.