Nieuwe mijlpaal China's ambitieuze ruimteprogramma

Het nationale ruimtevaartbureau bevestigde donderdagochtend dat de Chang'e 4 even voor half elf succesvol was geland op het maanoppervlak. Een riskant deel van de missie, want computers selecteren op het laatste moment de meest geschikte landingsplaats. Niet veel later werden de eerste foto's gepubliceerd die de maanlander had doorgezonden (foto). Daarvoor is een aparte communicatiesatelliet Queqiao (ekster) noodzakelijk, directe communicatie met de aarde is niet mogelijk.

Men spreekt wel van de donkere zijde van de maan; een anglicisme want hier schijnt gewoon de zon. Het gaat om het deel van de maan dat vanaf de aarde nooit zichtbaar is en dus onbekend is. Eerdere ruimtevaartuigen die in de baan om de maan hebben gecirkeld hebben deze 41 procent van het oppervlak wel al in kaart gebracht. Maar het is voor het eerst dat er een maanlander aan de grond is gezet.

Nederlandse inbreng

De lander, genoemd naar de mythische Chinese maangodin Chang'e, landde na twintig dagen cirkelen in de zogeheten Von Kármán-krater in het Zuidpool-Aitkin-bekken. Dit is in feite de grootste (2.500 kilometer) en diepste (13 kilometer) inslagkrater op de maan. Hierdoor is het mogelijk zonder boren materiaal uit het binnenste van de maan te onderzoeken. Ook heeft de Chang'e 4 een grondradar aan boord.

Een belangrijk wetenschappelijk doel van de missie is het plaatsen van een radiotelescoop. Juist omdat deze 'donkere' zijde ligt afgewend van de aarde is dit deel vrij van radiosignalen vanaf de aarde. Het is daarom uitermate geschikt om ongestoord met een radiotelescoop signalen uit de ruimte op te vangen die licht kunnen schijnen op het ontstaan van planeten en sterrenstelsels. De Chang'e 4-missie heeft een Nederlands tintje; de radiotelescoop is door Nederlandse wetenschappers gebouwd.

Space race

Het is een nieuw hoogtepunt van het Chinese ruimtevaartprogramma. China was een laatkomer in de ruimte; de space race tussen Amerikanen en Russen was eigenlijk al ten einde gekomen. Pas in 2003, 42 jaar na Youri Gagarin, ging de eerste Chinese astronaut, eigenlijk taikonaut, de ruimte in. Yang Liwei. Hij had groene thee meegekregen en een maaltijd van varkensvlees met knoflook, Kung Pao kip en rijst.

Daarna ging het snel. In december 2013 landde voor het eerst een Chinees ruimtevaartuig op de maan. Aan boord van de Chang'e 3 was een onbemand verkenningsvoertuig meegebracht, Yutu, bedoeld om drie maanden grondonderzoek te doen. Tegen alle verwachtingen in bleef de dappere Yutu 31 maanden in de lucht. 

Volgende halte: Mars

China heeft een ambitieus ruimtevaartprogramma opgetuigd waarmee het zijn technische kunnen aan de wereld laat zien. Met het Shenzhou-programma wordt ervaring met bemande ruimtevaart opgedaan. In de planning staat de onbemande Chang'e 5 die rond het jaar 2020 op de maan moet landen en met grondmonsters naar de aarde moet terugkeren. Hou er maar rekening mee dat de programma's dan samenkomen: China wil als eerste een vrouw op de maan zetten.

Daarna ligt het volgende doel alweer in zicht: Mars. Het is niet voor niets dat de Chang'e 4 een kleine container bij zich heeft met pootaardappels, zijderupslarven en arabidopsiszaden. Samen vormen zij een vernuftig eco-systeem. De zijderupsen produceren koolstofdioxide, wat door de aardappelplanten en arabidopsis door middel van fotosynthese wordt omgezet in zuurstof. Het gaat de Chinese wetenschappers er niet om de maan in te zetten om aardappels en zijde voor aardbewoners te produceren. Maar als het mini-ecosysteem op de maan werkt, is dat wel een doorbraak voor toekomstige plannen voor een Marsreis.