Vijf vragen over handelsbesprekingen China-VS

Wat is er precies aan de hand?

Eigenlijk is er al een jaar een handelsoorlog aan de gang, waarbij Amerika en China elkaar steeds meer en hogere importtarieven opleggen. In december kwamen de presidenten Trump en Xi tijdens de G20-top in Buenos Aires een wapenstilstand voor 90 dagen overeen. In die periode zullen geen nieuwe heffingen in werking treden. De gesprekken die maandag zijn begonnen zijn bedoeld om tot concrete afspraken te komen. De delegaties worden op het niveau van vice-ministers geleid; dat wijst erop dat er nog veel moet worden besproken voordat het tot een akkoord komt.

Volgens president Trump lopen de onderhandelingen voorspoedig...

Dat tweette hij dinsdag inderdaad. En dat is goed voor de koersen op Wall Street. Maar van een doorbraak lijkt toch geen sprake. Zijn eigen ministerie van handel verklaarde later dat er progressie wordt geboekt om het handelstekort kleiner te maken (en dus niet op de andere dossiers). De Chinese partijtabloid Global Times sondeerde dinsdagavond dat deze gespreksronde nog niet is afgerond en woensdag zal worden voortgezet. Dat betekent dat de onderhandelaars er nog lang niet uit zijn. Aan de andere kant zijn de gesprekken dus ook niet stuk gelopen.

Is er voldoende wil om tot overeenstemming te komen?

Dat is maar zeer de vraag. Het handelstekort kleiner maken, daar waren China en Amerika het in mei eigenlijk al over eens. China bulkt van het geld, dus als ze deze handelsoorlog kunnen afkopen zullen ze het niet nalaten.

Daarna kwam Amerika met aanvullende eisen. De moeilijkheid zit juist bij die dossiers, zoals hervormingen van de Chinese economie, de bescherming van Chinese bedrijven ten aanzien van buitenlandse bedrijven die in China actief zijn en vooral de Chinese ambities om een wereldleider op het gebied van technologie en industrie te worden.

China heeft tot nu toe steeds ingetogen gereageerd en zijn best gedaan geen olie op het vuur te gooien. Ook dit keer zal China doen alsof het belangrijke concessies doet, door bepaalde hervormingen aan te kondigen of veranderingen doorvoeren die het eigenlijk toch al van plan was. Het zal wellicht in woorden het innovatiebeleid Made in China 2025 afzwakken. Maar de ambitie om een high tech-industrienatie te worden zullen de Chinezen toch echt niet laten varen.

Maar dat is voor de Amerikanen waarschijnlijk te weinig...

Wat Amerika eist is voor China onacceptabel. In feite vraag je om de hele economie om te gooien naar westers model. Bedenk wel: een model dat China in veertig jaar van een de facto ontwikkelingsland tot de tweede economie ter wereld heeft gebracht. Dat is nogal wat.

Daarbovenop vraag je dan om alle ambities voor de toekomst overboord te gooien. Dus het rijkste land ter wereld zegt tegen een land dat het steeds beter doet dat het mooi is geweest. En dat ze zich moeten schikken in een rol van goedkope werkplaats voor dat rijke land.

En dat is natuurlijk de crux: dit gaat allang niet meer alleen over handel. Dit is een partijtje armpje drukken tussen het machtigste land ter wereld en zijn belangrijkste uitdager. In China denken ze langzamerhand dat de Amerikanen helemaal geen akkoord willen, maar een reden om China's opkomst actief te dwarsbomen. Deze onderhandelingen zijn voor China een lakmoesproef: wil Trump een compromis op basis van gelijkwaardigheid, of volgt op iedere Chinese concessie een nieuwe Amerikaanse eis?

Is China wel in een positie om eisen te stellen?

Goede vraag. Tot nu toe heeft China vooral tijd willen winnen, in de overtuiging dat de handelsoorlog ook de VS pijn ging doen. Nadat in mei al een akkoord was bereikt en de Amerikanen dat met nieuwe eisen openbraken, hebben ze in Beijing zes maanden lang de telefoon niet opgenomen. De wapenstilstand die in december is afgesproken is in feite weer drie maanden tijdswinst.

Beide partijen proberen intussen de druk op te voeren. In Washington begrijpen ze heel goed dat technologische kennis de achilleshiel van China is. Het is dus geen toeval dat op verzoek van de Amerikanen een topvrouw van Huawei is aangehouden en economische sancties tegen dat bedrijf worden overwogen. Dan mogen Amerikaanse bedrijven geen computerchips meer leveren en dan gaat het vlaggeschip van de Chinese economie failliet.

Andersom is het netzomin toeval dat de Noord-Koreaanse president Kim Jong-un dinsdag in Beijing is aangekomen. Onder het oog van de Amerikaanse onderhandelaars laat China zien dat zij nog altijd de dealmaker zijn als het om het Koreaans schiereiland gaat. Beide landen hebben elkaar nodig. Maar vooralsnog wordt het spel hard gespeeld.