Universiteit Leiden breekt met Confucius Instituut

De universiteit spreekt van "uitstekend werk" dat het instituut de afgelopen twaalf jaar heeft verricht. Vele "succesvolle activiteiten" voor studenten, scholieren en het brede publiek hebben bijgedragen aan kennis en begrip van de Chinese taal en cultuur in de Nederlandse samenleving en aan culturele en educatieve uitwisseling tussen China en Nederland.

Desondanks wordt het contract dat op 31 augustus van dit jaar afloopt niet verlengd. Volgens de universiteit sluiten de activiteiten van het instituut niet meer aan bij de nieuwe China-strategie van de universiteit. Daarin krijgen onderzoeksprojecten van de Universiteit Leiden en partnerinstellingen in China prioriteit. De verklaring benadrukt dat de samenwerking met meer dan twintig universiteiten en wetenschappelijke organisaties in China verder zal worden versterkt.

Soft power

Het concept Confucius Instituut werd in 2004 door het Chinese ministerie van Onderwijs in het leven geroepen. Voor de praktische organisatie werd een aparte organisatie opgericht: Hanban. Aanvankelijk was het Confucius Instituut een doorslaand succes; naarmate China's economische opkomst zichtbaar werd, groeide de belangstelling voor het land. Op dit moment zijn er wereldwijd bijna vijfhonderd actief. Het doel is dat er in 2020 duizend Confucius Instituten zijn.

Maar er ontstond ook kritiek. De Confucius Instituten zouden propaganda bedrijven en onwelgevallige onderwerpen (de drie T's: Taiwan, Tibet en Tiananmenplein) vermijden. Op sommige universiteiten ontstond discussie of dat wel verenigbaar is met de academische vrijheid. In een enkel geval werd het contract met Hanban verbroken.

Opspraak

In Nederland zijn er tot op heden drie Confucius Instituten; naast die van Leiden ook een in Groningen en sinds 2017 ook in Maastricht. Die in Leiden trad eigenlijk nauwelijks naar buiten en beperkte zich tot het faciliteren van taalcursussen. Er zijn geen incidenten bekend waarbij het Leidse instituut in opspraak is gekomen.

In januari nam Human de invloed van China in Nederland onder de loep. In de uitzending kwam ook de rol van de Confucius Instituten ter sprake. Van de tachtig middelbare scholen die Chinese les aanbieden, werken er veertien samen met een Confucius Instituut. Zij ontvangen daarvoor een vergoeding in geld (10.000 dollar per jaar), maar ook een deel in natura (jaarlijks 100.000 yuan, 14.000 euro) te besteden aan lesmiddelen. Dat zijn bijvoorbeeld lesboeken met de officiële geschiedschrijving van de Chinese staat of het leesboekje Grandma's China, met de formele lezing van de Tiananmen-opstand. Begin februari stelde Michiel Rog (CDA) kamervragen over de rol van Confucius Instituten in Nederland.