'Ecosysteem Yangtze-rivier op punt van instorten'

Vijf voor twaalf, maar dan wel vijf seconden voor twaalf. Dat is de staat van de 6.400 lange rivier, die in de Himalaya ontspringt en dwars door China naar de Oostchinese Zee voert. Het leven in de rivier is onderzocht door 32 deskundigen van zowel de Chinese overheid als van ngo's en de resultaten zijn donderdag gepresenteerd door het ministerie van landbouw (waar ook visserij onder valt).

Van de 143 vissoorten die in de jaren '50 nog in het stroomgebied aanwezig waren, zijn er nog maar 17 over. Het aantal vissen is in die periode afgenomen van 30 miljard naar minder dan 100 miljoen. De iconische Yangtze bruinvis die alleen in deze rivier voorkomt, is volgens de onderzoekers in het wild uitgestorven.

Visverbod voor komende jaren

Er zijn drie redenen voor de enorme achteruitgang. Overbevissing zorgt dat de toch al getergde rivier zich niet meer kan herstellen. Jaarlijks wordt 100.000 ton vis in het stroomgebied van de Yangtze en zijrivieren gevangen. "Zolang burgers iederde dag op de markt verse vis kunnen kopen, realiseren zij zich niet hoe serieus de situatie is", zegt Zhao Yimin, hoofd van de commissie die toeziet op de visserij in de Yangtze, tegen China Daily.

Maar volgens Zhao is het punt nabij dat de vis volledig uit de rivier zal verdwijnen, met alle gevolgen van dien voor de voedselvoorziening en de broodwinning van de vissers. De onderzoekers pleiten dan ook voor een visverbod voor de komende jaren, om de rivier op adem te laten komen. Een partieel verbod van drie maanden per jaar is niet genoeg om de visstand te herstellen.

Te weinig stroom

Andere oorzaken zijn tekortschietende milieucontroles en de bouw van steeds meer stuwdammen. Om in China's onstilbare honger naar energie te voorzien, worden steeds meer watercentrales gebouwd. Dammen knippen rivieren op in stukken, waardoor vistrek wordt bemoeilijkt. De centrales beïnvloeden stroomsnelheden en de temperatuur van het water. Bovendien spoelt de rivier minder sediment weg, waardoor de waterkwaliteit vermindert.

Voor de bouw van stuwdammen zijn ecologische onderzoeken nodig, maar in de praktijk wegen die nauwelijks mee in de afweging van de autoriteiten. Soms worden milieurapportages pas uitgevoerd als de bouw al is begonnen.

Op het hoogste niveau

De onderzoekers doen ook een bestuurlijke aanbeveling. De bescherming van het milieu en het toezicht op de visserij vindt plaats op een te laag niveau in het bestuur. Daardoor wegen adviezen en overwegingen die het waterleven moeten beschermen onvoldoende mee. Zij adviseren dan ook de bescherming van de Yangtze (en eventueel andere rivieren) op ministerieel niveau onder te brengen, mogelijk in een apart departement. Ook moet er geld worden gereserveerd om riviervissers schadeloos te stellen als een visserijverbod wordt afgekondigd.