Opinie: Trumps tactiek van verschroeide waarden

Vorige week woensdag tekende de Amerikaanse president Trump een decreet die het Amerikaanse telecombedrijven verbiedt om software of apparatuur van de Chinese fabrikant Huawei in hun netwerken te gebruiken. Eerder al verbood de regering het gebruik van Huawei-apparatuur door de Amerikaanse overheid.

Trump beschikt over speciale bevoegdheden dat te doen als de nationale veiligheid van de Verenigde Staten in gevaar is. Je kunt erover twisten of zo’n boycot terecht is. Enig bewijs voor Chinese spionage met gebruik van Huawei-apparatuur is immers nog nooit geleverd. Maar blijkbaar is het wantrouwen aan Amerikaanse zijde zo groot, dat zij besloten Huawei in de ban te doen.

Een dag later werd Huawei door de Amerikaanse regering op een zwarte lijst geplaatst van bedrijven die een bedreiging voor de nationale veiligheid vormen. Amerikaanse ondernemingen behoeven dan een vergunning om met zo'n bedrijf te mogen handelen.

Zwarte lijst

Daarmee werd een nieuwe, veel verdergaande stap genomen. Want een gevaarlijk geacht bedrijf van je eigen markt weren is één ding. Maar het instellen van internationale handelsbeperkingen met een beroep op je binnenlandse veiligheid heeft vergaande consequenties. Hier wordt een bedrijf in het hart van zijn bedrijfsvoering geraakt, op zodanige manier dat zijn voortbestaan in het geding komt.

Dat de Amerikaanse president vervolgens de maatregel 90 dagen heeft opgeschort doet daar weinig aan af. Het dreigement blijft als een donkere wolk boven Huawei hangen. En boven de onderhandelingstafel waaraan Chinese en Amerikaanse delegaties de komende tijd besprekingen voeren. En passant lieten de Amerikanen nog weten dat ook andere Chinese techbedrijven op die zwarte lijst terecht kunnen komen. Allemaal vormen zij blijkbaar een gevaar voor de Amerikaanse staatsveiligheid.

De Huawei-directie doet ondertussen luchtig over de Amerikaanse boycot. Maar reken maar dat het pijn doet. De Chinese techgigant kon in de afgelopen jaren uitgroeien tot de een na grootste mobieltjesmaker ter wereld. Op het gebied van apparatuur voor de modernste telecommunicatie (5G) is het zelfs marktleider. Het bedrijf heeft maar een zwakte: het is afhankelijk van buitenlandse computerchips.

Koekje van eigen deeg

Slim van de Amerikanen, zou je misschien zeggen. Ze raken de Chinezen waar het pijn doet. Het is zeker waar dat Trump het oor van de Chinese leiders heeft gevonden. Maar er is toch een belangrijke grens overschreden. Hier wordt een miljardenbedrijf waar wereldwijd 140.000 mensen hun brood verdienen (waarvan 600 in Nederland) doelbewust kapotgemaakt. Niet omdat het bewezen fouten heeft gemaakt, maar omdat de succesvolste Chinese multinational als breekijzer in onderhandelingen wordt gebruikt.

Een gevaarlijk precedent. Om meerdere redenen, maar dit is de belangrijkste: Amerika geeft het signaal af dat alle middelen geoorloofd zijn om je zin te krijgen. En dat je nationale en internationale regels naar believen kunt aanpassen of negeren. Daarmee doet het precies wat het China verwijt.

Een koekje van eigen deeg voor de Chinezen, zullen sommigen zeggen. Het is waar dat China het op het gebied van de omgang met zijn buurlanden, handelspraktijken en mensenrechten niet altijd zo nauw neemt met internationale rechtsregels. In die zin is de Amerikaanse powerplay op korte termijn wellicht een krachtig instrument. Al denk ik persoonlijk dat het de Chinese overheid eerder sterkt in de gedachte dat de handelsoorlog helemaal niet met een voor beide zijden profijtelijk compromis is op te lossen.

Diplomatieke free fight

Trumps tactiek van de verschroeide waarden zal dan ook aan Chinese zijde helemaal niet tot zelfreflectie leiden. In tegendeel. De Chinezen krijgen momenteel een lesje dat de sterkste de regels bepaalt en die naar believen kan aanpassen als dat beter uitkomt. Gezien het feit dat de opkomst van China voorlopig doorzet, is dat op lange termijn een boodschap die het westen nog weleens duur kan komen te staan.

Veel beter zou het zijn als westerse landen in hun verhouding met China vasthouden aan hun eigen normen en waarden in plaats van er een diplomatieke free fight van te maken. Als klein land en handelsnatie is Nederland gebaat bij een sterk internationaal recht. Het kabinet zou dan ook, bij voorkeur in EU-verband, er bij beide kemphanen op aan moeten dringen hun meningsverschillen op te lossen in overeenstemming met internationale rechtsregels.

Tegelijkertijd is er door Trump wel een momentum gecreëerd om het Europese wensenlijstje nog eens met Beijing door te nemen. Om daar succes te boeken moet Europa zich resoluut en zelfbewust opstellen. Als belangrijkste handelspartner van China staat de EU sterk. Maar je invloed -je macht, zo u wilt- laten gelden is wat anders dan je opponent kapot maken. Daar schiet op lange termijn niemand wat mee op.