Kamer roept kabinet op tot steun aan Taiwan

Volgens de indieners koestert Taiwan "de legitieme wens om op betekenisvolle wijze" deel te nemen aan internationale organisaties. De Nederlandse regering zou binnen de Europese Unie draagvlak moeten zoeken om dat mogelijk te maken. De Verenigde Staten en Australië spraken zich onlangs al in soortgelijke bewoordingen uit.

De kamer stemde in ruime meerderheid in met de motie; alleen SP en Partij voor de Dieren stemden tegen. Bisschop en Van Helvert zwakten hun motie wel wat af. Oorspronkelijk wilden zij dat minister Blok hier rechtstreeks de Chinese regering in Beijing over zou aanspreken. Blok gaf op voorhand aan zo'n motie niet te zullen uitvoeren.

Binnenlandse aangelegenheden

De Republiek China, gevestigd op Taiwan, is een eiland voor de Chinese kust met 23 miljoen inwoners. Het functioneert sinds 1949 de facto als een zelfstandige natie. Maar de Volksrepubliek China beschouwt Taiwan als een afvallige provincie die met het moederland moet worden verenigd. Een Nederlands initiatief om het voor Taiwan op te nemen zal dan ook in Beijing als een bemoeienis met binnenlandse aangelegenheden worden opgevat.

Beide regeringen vinden formeel dat zij het rechtmatige bestuur van heel China vormen; zij vinden dus allebei dat er maar één China is. Dat uitgangspunt brengt internationaal problemen met zich mee: ofwel je erkent de Republiek China, ofwel de Volksrepubliek. Met de groeiende economische macht van China kiezen steeds meer landen voor Beijing. Tegenwoordig zijn er nog maar zestien, kleinere landen die Taiwan erkennen.

Diplomatiek isolement

In 1971 was er in Verenigde Naties een meerderheid om de Chinese zetel van Taiwan af te nemen en aan de regering van de Volksrepubliek te geven. Er was best iets voor te zeggen dat het land met de meeste inwoners ter wereld eindelijk in dit belangrijke orgaan was vertegenwoordigd. Het betekende echter ook dat Taiwan sindsdien is uitgezonderd van VN-instituties als de wereldgezondheidsorganisatie WHO of de luchtvaartorganisatie ICAO.

Toen er sprake was van ontspanning tussen Taiwan en China, zorgde de regering in Beijing ervoor dat Taipei werd geïnformeerd over wat er in VN-organisaties werd besproken of dat Taiwan toehoorders naar bijeenkomsten kon sturen. Maar sinds in Taipei president Tsai Ing-wen aan de macht is, die een autonome koers voorstaat, doet Beijing dat niet meer. Sommige landen vinden nu dat China zijn positie misbruikt om Taiwan diplomatiek te isoleren en dat die opstelling in strijd is met de doelstellingen van de VN. Ook de aansporing van de Tweede Kamer moeten we in dat licht zien.

Tsunami van moties

De behandeling van de China-notitie van het kabinet leidde de afgelopen dagen tot een stroom moties van het parlement. Maar liefst twintig moties werden in stemming gebracht, waarvan er twaalf werden aangenomen. In zijn algemeenheid vinden veel kamerleden dat het kabinet vaker en stelliger de mensenrechten aan de orde moet stellen in contact met Chinese functionarissen. Ook moet meer worden geijvert voor een gelijk speelveld voor Nederlandse bedrijven die in China actief zijn. Het kabinet zou zich sterk moeten maken dat China zijn status in internationale organisaties als ontwikkelingsland verliest. En er moet een vergunningsplicht komen voor de export van surveillancetechnologie naar China.

UPDATE - Het kamerlid Henk Krol (50Plus) neemt deel aan een studiereis naar Taiwan. Dat meidt De Volkskrant op de dag van vertrek, zaterdag 19 oktober. Hij wordt daarbij vergezeld door senator en partijgenote Maaike Baaij. Het is geen formeel bezoek namens het Nederlandse parlement, maar andere kamerleden zeggen positief te staan tegenver het idee van een parlementair bezoek.

Nederland onderhoudt geen diplomatieke betrekkingen met Taiwan, omdat het de Volksrepubliek beschouwt als het rechtmatige bestuur van heel China. De Chinese regering beschouwt Taiwan als afvallige provincie. Het zal geen aanstoot nemen aan privébezoekjes van individuele kamerleden. Maar een parlementair bezoek in de toekomst zal niet onopgemerkt blijven en in Beijing als een onvriendelijk signaal worden geïnterpreteerd.