Soap rond uitlevering moordenaar van HK aan Taiwan

Autoriteiten van Hong Kong en Taiwan bakkeleien over de uitlevering van Chan Tong-kai. De twintigjarige inwoner van Hong Kong wordt ervan beschuldigd in februari 2018 zijn zwangere vriendin Poon Hiu-wing te hebben vermoord tijdens hun vakantie in Taiwan. Voordat hij kon worden aangehouden reisde hij terug naar Hong Kong. Dat heeft geen uitleveringsverdrag met Taiwan, noch kan Chan daar worden berecht voor een misdrijf dat in het buitenland is begaan.

Helemaal zonder straf kwam hij er niet vanaf. In Hong Kong werd hij veroordeeld tot 29 maanden cel wegens witwassen van crimineel verkregen bezit, namelijk geld en waardevolle spullen van zijn voormalige vriendin. Maar vanochtend werd hij na 18 maanden vervroegd vrijgelaten en stond hij voor de poort van de Pik Uk-gevangenis de pers te woord. Hij zei dat hij een vreselijke vergissing had begaan, betuigde spijt aan de ouders van Poon en herhaalde dat hij bereid is zijn straf in Taiwan te ondergaan.

Uitleveringswet

U kent de naam van Chan misschien niet, maar zijn zaak is inmiddels wereldberoemd. De moord op Poon in Taiwan werd eerder dit jaar door de regering van Hong Kong als voorbeeld gebruikt om de noodzaak van een nieuwe uitleveringswet aan te tonen. Hong Kong heeft uitleveringsverdragen met een dertigtal landen over de hele wereld, maar juist met de nabijgelegen Macau, Taiwan en het Chinese vasteland nog niet.

In Hong Kong veroorzaakte het wetsvoorstel een storm van protest. Veel inwoners zijn bang dat de wet wordt misbruikt om criticasters van China uit te leveren. Burgers hebben de geruchtmakende zaak van de Hongkongse boekverkopers in het achterhoofd, die werden drie jaar geleden vanuit Hong Kong ontvoerd of na het oversteken van de grens gearresteerd en in China berecht. Sowieso maken zij zich zorgen over de toenemende invloed van China in hun stad en de uitholling van hun burgerrechten. Dit was de reden dat op 9 juni demonstranten de straat op gingen om de uitleveringswet van tafel te krijgen. Die protestacties duren nu al ruim 19 weken.

Politiek steekspel

De autoriteiten in Taiwan en Hong Kong zijn het er wel over eens dat het onwenselijk is dat Chan nu vrij rondloopt. Sinds afgelopen vrijdag wordt onderhandeld over een overdracht, nadat Chan te kennen had gegeven dat hij zich aan Taiwan over wil geven. In toenemende mate werd die discussie in de media gevoerd. En op steeds venijniger toon.

Zondag nog liet Taiwan weten dat Chan niet welkom was. Bij de regering in Taipei had het gevoel postgevat dat Hong Kong de soevereiniteit van Taiwan ontkende door geen formele juridische samenwerking te zoeken en bewijs over te dragen. Die gevoeligheid komt voort uit het feit dat China Taiwan als afvallige provincie beschouwt; van een samenwerking zoals die met andere landen plaatsheeft kan dan volgens China geen sprake zijn. En Hong Kong behoort sinds 1997 tot de Volksrepubliek. Dus...

Woordenstrijd

Die weigering leidde tot veel kritiek. In Hong Kong beschuldigde men de Taiwanese regering ervan de zaak te misbruiken voor politieke doeleinden. Dinsdag draaide Taiwan bij: het recht moest zijn loop hebben en Chan kon zonder verdere formaliteiten op het vliegtuig worden gezet. Taiwan kondigde aan voor de veiligheid een paar potige agenten te sturen om hem in het vliegtuig te begeleiden.

Dit keer was het Hong Kong die op de rem trapte. Chan kon vandaag nog het vliegtuig naar Taipei nemen om zichzelf aan te geven. Maar Taiwanese agenten op Hongkongse bodem, daar kon geen sprake van zijn. "Respectloos", noemden de autoriteiten het verzoek zelfs, ten aanzien van de jurisdictie van Hong Kong. Nu was het de beurt aan de Taiwanese president Tsai Ing-wen om verontwaardigd te zijn. Ze noemde de manier waarop het stadsbestuur van Hong Kong met de zaak-Chan omgaat "onverantwoordelijk". Een woordvoerder noemde Hong Kong "een crimineel paradijs waar moordenaars vrij rondlopen."

Eisen van protestbeweging

Terwijl het gekibbel doorgaat, trok het stadsbestuur van Hong Kong woensdag ondertussen het omstreden wetsvoorstel formeel in. Het is echter onwaarschijnlijk dat dit de gemoederen in Hong Kong tot rust brengt. Dit was immers vorige maand al door stadsbestuurder Carrie Lam aangekondigd. Demonstranten zijn bovendien met meer eisen gekomen: directe democratie, een onafhankelijk onderzoek naar politiegeweld, een eind aan het gebruik van de term relschoppers voor demonstranten en het aftreden van Lam.

Over dat laatste doen nieuwe geruchten de ronde. De Financial Times meldt woensdag dat binnenskamers is gesproken over een voortijdig vertrek van Lam. Zij zou dan in maart tussentijds worden opgevolgd door een ad interim stadsbestuurder. De Chinese regering ontkende dezelfde dag nog dat dit een optie is. Eerder circuleerden al geruchten dat Lam haar ontslag had aangeboden, maar dat de centrale regering in Beijing daar niet van wilde weten omdat het niet wil toegeven aan het aanhoudende geweld in de straten van Hong Kong.