Vijf vragen over mysterieuze uitbraak longaandoening

Wat is er precies aan de hand?

Sinds 12 december worden er in Wuhan in het ziekenhuis mensen opgenomen met een zware longontsteking. Afgelopen zondag was het aantal patiënten opgelopen tot 59. Zeven van hen zouden er slecht aan toe zijn. Symptomen zijn koorts, hoesten en kortademigheid. Wuhan is de hoofdstad van de provincie Hubei met ruim 10 miljoen inwoners.

Andere landen in de regio zijn op hun qui vive. Zij voeren controles bij grote grensovergangen uit, zoals luchthavens, waar met behulp van warmtecamera's wordt gekeken of iemand koorts heeft. In Hong Kong zijn 21 personen met longontsteking opgenomen; zij zouden recentelijk in Wuhan zijn geweest. Ook in Singapore wordt een 3-jarig patiëntje verpleegd dat in China was geweest, maar inmiddels zeggen de autoriteiten dat zij een "gewone longontsteking" heeft.

Een gewone longontsteking? Wat is er dan zo bijzonder aan die gevallen in Wuhan?

Longontsteking is meestal een bacterie die via inademing in het lichaam komt. Het zorgt ervoor dat de kleine vertakkingen van de luchtwegen in de longen (de bronchiën) en de longblaasjes ontstoken raken. Daardoor wordt de opname van zuurstof in het bloed bemoeilijkt en krijgt de patiënt het benauwd. Dat wordt nog verergerd doordat het lichaam slijm aanmaakt bij het bestrijden van de ontsteking. Patiënten zijn vaak jonge kinderen (tot 9 jaar), bejaarden en andere mensen met verminderde weerstand.

Als er in korte tijd veel mensen in een bepaalde regio longontsteking krijgen, dan gaat het vaak om een virus. Doktoren in Wuhan hebben een tot nu toe onbekend virus vastgesteld. Dat betekent dat we dus ook niets weten van hoe dit virus zich gedraagt of hoe het wordt overgedragen.

Men heeft inmiddels uitgesloten dat het om beruchte virussen gaat als SARS of MERS, maar een nieuwe variant van een zogeheten Corona-virus. Omdat het om een virusvariant gaat zullen antibiotica niet baten. De patiënt moet het dus op eigen kracht uitzieken; hooguit dat met medicatie een aantal symptomen zijn te verminderen. Daarom zijn mensen met een verminderde weerstand kwetsbaar. De Wereldgezondheidsorganisatie WHO volgt de ontwikkelingen in Wuhan op de voet.

Is er iets bekend over hoe men de ziekte heeft opgelopen?

Eigenlijk niet. Een aantal patiënten werkt op de groothandels-vismarkt van Wuhan of doet daar inkopen. Op die markt worden ook wilde dieren verhandeld die in China op het menu staan, zoals slangen, konijnen, bosmarmotten en gevogelte.

Het zou dus om een virus kunnen gaan dat door dieren wordt overgebracht, maar dat is nog lang niet zeker. Bovendien heeft niet iedere patiënt iets met die markt te maken. Voor de zekerheid hebben de autoriteiten in Wuhan wel de markt gesloten om te worden gereinigd.

In theorie kan het natuurlijk ook dat iemand op de vismarkt flink aan hoesten was en zo het virus heeft verspreid. Als er sprake zou zijn van mens-tot-mensoverdracht dan is het een heel gevaarlijk virus dat tot een pandemie kan leiden; een grote uitbraak.

Waarom wordt er direct alarm geslagen?

Ten eerste spreekt een 'mysterieus virus' enorm tot de verbeelding. Maar in Azië hebben ze helaas ervaring met grote uitbraken. Denk aan griepvarianten als de Aziatische griep van 1957 (H2N2), waardoor minstens een miljoen doden waren te betreuren. H3N2 uit 1968 is de Hong Kong-griep waaraan 750.000 mensen wereldwijd stierven.

En in China herinneren ze zich nog maar al te goed de SARS-epidemie die in 2002 en 2003 in de provincie Guangdong werd ontdekt. Ook zo'n atypische longontsteking, een variant van een coronavirus dat tot dan toe nooit bij mensen was aangetroffen. Uiteindelijk werden 8.000 mensen in 37 landen besmet, waarvan er 774 stierven. De uitbraak boezemde toen zoveel angst in dat veel mensen niet meer naar en binnen Azië wilden reizen, met grote economisch gevolgen.

In China is men extra op zijn hoede vanwege Chinees Nieuwjaar. In deze periode reizen veel mensen naar en van hun geboorteplaats. Het zou kunnen dat mensen die naar Wuhan reizen worden besmet. Maar stel dat overdracht van mens tot mens mogelijk is, dan zou zo'n periode dat honderden miljoenen mensen dicht op elkaar in vliegtuigen, treinen en bussen zitten eenvoudig een epidemie kunnen veroorzaken.

Zou het kunnen dat de Chinese autoriteiten de uitbraak bagatelliseren?

Deze week hield de Chinese politie acht mensen aan wegens het online verspreiden van geruchten. Zij hadden geschreven dat de autoriteiten te weinig en te langzaam reageren op de uitbraak.

Sommige Chinezen vrezen voor SARS en ze verwijzen soms ook naar de uitbraak begin deze eeuw. Toen hield de Chinese overheid de omvang van de uitbraak lang onder de pet. Men wilde geen paniek veroorzaken over deze nieuwe, mysterieuze ziekte en vreesde de economische gevolgen.

Toch is het niet waarschijnlijk dat de uitbraak (veel) groter is dan we nu weten. De laatste jaren communiceert de overheid beter en tijdiger bij calamiteiten, al blijft kritiek op de autoriteiten een moeilijk punt. Lokale en regionale functionarissen die calamiteiten proberen te verzwijgen worden tegenwoordig doorgaans gestraft. De centrale overheid in Beijing maakt zelf wel uit wat buiten de publiciteit moet blijven.

Wat natuurlijk wel kan is dat er meer patiënten zijn, maar dat zij zich niet in het ziekenhuis melden. Medische hulp is ondanks een basis-ziektekostenverzekering voor veel Chinezen onbetaalbaar en daarom is een deel van de bevolking noodgedwongen zorgmijder.

UPDATE - Een 61-jarige patiënt is in het ziekenhuis van Wuhan overleden als gevolg van zijn longaandoening. De uitbraak lijkt onder controle, er zijn tenminste geen nieuwe gevallen ontdekt. Vier patiënten zijn uit het ziekenhuis ontslagen. (13-01-2020)

UPDATE II - Afgelopen weekend is het aantal patiënten waarbij deze variant van het Coronovirus is vastgesteld bijna verdubbeld; nu is in totaal bij 198 personen de ziekte vastgesteld. Nieuw is dat de ziekte nu op verschillende plaatsen in China is aangetoond; zoals in de hoofdstad Beijing en Shanghai. Een derde geïnfecteerde persoon is in het ziekenhuis overleden. (20-01-2020)