Dit roept een aantal vragen op. De vraag hoe lang de faalketen mag zijn om de schuld van de huidige pandemie volledig aan China toe te schrijven, is nog relatief simpel. Veel ingewikkelder is de vraag: wie stelt vast of er sprake is van schuld en hoeveel de schade bedraagt? En vervolgens: wie gaat dat effectueren?
Voor de Chinese overheid zijn een schuldbekentenis en schadevergoeding op voorhand onbespreekbaar. Zij erkennen dat er is getalmd bij het begin van de uitbraak, maar vervolgens is, in Chinese ogen, dankzij daadkrachtig ingrijpen het virus tot stilstand gebracht en is daarna de wereld voorzien van humanitaire hulp. Het zijn juist andere landen die, nadat zich in China een tragedie voltrok, laat hebben gereageerd. Daardoor kon de virusuitbraak elders veel meer slachtoffers maken.
Daarmee is een route langs de VN-veiligheidsraad, waar China als permanent lid een vetostem heeft, bij voorbaat afgesloten. Ook in de Algemene Vergadering krijg je de handen niet op elkaar voor dit idee. De meeste lidstaten hebben meer te winnen bij een goede relatie met China, dat voor steeds meer landen een belangrijke bron van handel, investeringen en krediet is.
De Amerikaanse wet staat niet toe dat nationale overheden elkaar aanklagen (staatsimmuniteit). Dat weet de openbaar aanklager in Missouri hopelijk ook wel. De weg via de rechter is dus doodlopend. Dat laat unilateraal ingrijpen door de regering van president Trump als enige mogelijkheid over. Amerika alleen, of met westerse bondgenoten samen. Maar het blijft volkenrechtelijke eigenrichting. China aansprakelijk stellen is niet zozeer een kwestie van juridisch kunnen, maar van politiek willen.
Ontkoppeling
Het zou de droom zijn van de haviken in Washington, die China als bedreiging van Amerikaanse hegemonie in de wereld beschouwen. De Chinese regering zal immers nooit vrijwillig betalen. De enige manier om zo’n schadevergoeding te verkrijgen, is door beslag te leggen op Chinese bezittingen in het buitenland: investeringen, schepen en vliegtuigen, banktegoeden. China zal vervolgens als represaille hetzelfde doen met Amerikaanse bezittingen. En dat zal leiden tot de door sommige China-alarmisten zo vurig gewenste ontkoppeling van de wereld in een westers en een Chinese invloedsfeer, met als achterliggend doel China’s opkomst definitief tot stand te brengen.
De pandemie heeft wereldwijd enorme schade aangericht, in de vorm van menselijk leed en economisch verlies. Ook in China zelf. Het zal zeker leiden tot heroverweging van productieketens en voorraadbeheer. Maar een volledige ontkoppeling van de westerse en Chinese economie zal tot een enorme waardevernietiging leiden, welvaartsverlies en indirect ook tot verminderde gezondheid. Het middel is erger dan de kwaal.
