Zes vragen over propaganda-oorlog China en VS

Propaganda-oorlog? Is dat niet een beetje overdreven?

De Corona-pandemie is de grootste mondiale crisis sinds de Tweede Wereldoorlog. Het heeft het maatschappelijk leven wereldwijd deels tot stilstand gebracht, enorme economische schade berokkend en vooral voor heel veel menselijk leed gezorgd.

In veel regeringssteden zie je nu hetzelfde patroon: het nationale beleid wordt geportretteerd als tijdig, krachtdadig en effectief; eigen falen wordt gebagatelliseerd en waar mogelijk geeft men anderen de schuld van wat ons overkomt. Veel regeringsleiders proberen momenteel het eigen blazoen schoon te vegen en waar nodig een ander zwart te maken.

 

Maar dat is toch gewoon spin voor binnenlands politieke redenen?

Voor de meeste regeringen wel. Maar met name voor China en de VS spelen ook geopolitieke overwegingen mee. Zij willen hun eigen internationale positie versterken en hun grootste rivaal verzwakken. Never waste a good crisis.

Daarbij wordt geen middel geschuwd. Beide partijen maken veel rook in de hoop dat genoeg mensen vuur menen te zien. Bij China zijn we in het westen gewend dat propaganda te noemen. Maar het is in Amerika momenteel niet veel anders.

Men deinst zelfs niet terug regelrechte complottheorieën te verspreiden. Dat het virus eigenlijk een biowapen is. Of ontsnapt uit een high-tech laboratorium. Of dat men het virus opzettelijk over de wereld heeft laten verspreiden.

Probeer je ogen op de feiten te houden: wetenschappers zijn ervan overtuigd dat het virus een natuurlijke oorsprong heeft. Zoals de Amerikaanse dr Fauci deze week zei: dan maakt het niet meer uit of het ook in een lab voorkwam, want dan was het al onder ons.

 

Ook in andere landen wordt gepleit voor een onafhankelijk onderzoek naar het ontstaan en verspreiden van het virus. Dat is toch niet zo gek?

Zo'n onderzoek is broodnodig om lessen te kunnen trekken voor de toekomst. De vraag is hoe je dat voor elkaar bokst. Er zijn twee redenen waarom China de boot afhoudt. De eerste is dat het als groot land niet zomaar accepteert dat andere landen toegang eisen tot zijn laboratoria en data. Kwestie van soevereiniteit. Wat hadden de VS gedaan als China in 2008 na de bankencrisis had gezegd dat het wel even de boekhouding van Lehman Brothers en de notulen van de Fed wilde inzien?

Ten tweede is men in Beijing doodsbenauwd dat het helemaal geen onafhankelijk onderzoek zal zijn, maar een poging om China de schuld van de pandemie in de schoenen te schuiven. En gezien het huidige giftige klimaat kun je ze dat niet helemaal kwalijk nemen. De Chinese overheid zal erop aandringen dat zo'n onderzoek zich niet alleen op de initiële uitbraak richt, maar ook hoe andere landen vervolgens hebben gereageerd toen het virus zich over de wereld verspreidde.

Wie echt wil dat er een valide onderzoek komt moet niet op hoge toon publiekelijk transparantie van China eisen, maar langs diplomatieke weg proberen de wereldgezondheidsorganisatie WHO het voortouw te laten nemen.

 

De WHO? Die zijn toch op de hand van China?

Ook weer zoiets. Als grote landen zeggen dat supranationale organisaties gepolitiseerd zijn of niet onafhankelijk, dan bedoelen ze doorgaans dat ze hun zin niet kunnen doordrijven. De WHO heeft geen enkele doorzettingsmacht. Om iets voor elkaar te krijgen moeten ze wheelen en dealen. Als vleien helpt doen ze dat. Dat de WHO-leiding tijdens de crisis de Chinezen de hemel in prees is dus niet zo verwonderlijk. En laten we wel zijn: toen het eenmaal ging lopen hebben de Chinese autoriteiten veel dingen ook gewoon goed gedaan.

Betekent dat ook dat de WHO op de hand van China is en zijn plichten aan de rest van de wereld verzaakt? Natuurlijk niet. Dit soort taakorganisaties zit vol vakidioten die problemen willen oplossen en het politieke spel liever aan anderen laten. 

De WHO is in feite de enige organisatie die zo'n onderzoek kan entameren. Dat China daarbij de regie over het onderzoek zal proberen te houden moeten we voor lief nemen. Het is dit of helemaal geen internationaal onderzoek.

 

En hoe zit het dan met Taiwan? Waarom worden die buiten de WHO gehouden?

De Taiwanese regering heeft de uitbraak voorbeeldig aangepakt en daar kan de rest van de wereld een voorbeeld aan nemen. In een ideale wereld zou Taiwan een onlosmakelijk deel uitmaken van de internationale gemeenschap om de simpele reden dat daar gewoon 23 miljoen wereldburgers wonen.

Maar de wereld is niet ideaal. In de jaren '70 begon het ene na het andere land de Volksrepubliek China te erkennen als de enige rechtmatig vertegenwoordiger van het Chinese volk. De Republiek China (= Taiwan) werd uit de Verenigde Naties gezet en vervangen door communistisch China. Ook door de VS, ook door Nederland.

De Taiwanese regering speelt het publicitaire spel momenteel heel goed. Maar zij weten ook wel dat de kans dat zij tot VN-organisaties worden toegelaten klein is, om de simpele reden dat er geen meerderheid onder de lidstaten voor te vinden is. Ik denk overigens wel dat de Chinese overheid de discussie veel wind uit de zeilen kan nemen door zich minder kleinzielig tegenover Taiwan op te stellen. Gun ze een toehoordersplek in internationale organisaties of informeer ze tenminste over wat er wordt besproken. Dit is het moment om je op te stellen als verantwoordelijke wereldmacht in plaats van je te verliezen in bekrompen machtsspelletjes.

 

Maar het Amerikaanse dreigement om China te straffen voor de  uitbraak; is dat ook slechts war of words?

Goede vraag. Waarschijnlijk is dit bedoeld om de aandacht van intern falen af te leiden. Het is immers een verkiezingsjaar in de VS. De faalketen is zo lang dat het moeilijk vol te houden is om de volledige schuld van de huidige gezondheidscrisis exclusief bij China neer te leggen.

Maar bij president Trump weet je het nooit. Hij dreigt met nieuwe heffingen op Chinese import. Dat zou een ineffectieve maatregel zijn die grotendeels door de Amerikaanse consument wordt opgebracht.

Er wordt gesuggereerd dat Amerikaanse schulden niet langer worden afgelost of zelfs eenzijdig worden geschrapt. Zoals bekend is China de grootste kredietverlener van de Amerikaanse regering. Zo'n besluit zou veel Amerikaanse kiezers met vreugde vervullen. Maar het zou ook betekenen dat lenen voor de VS duurder wordt. Een Amerikaanse staatsobligatie geldt momenteel als een zekere belegging, maar als de VS besluiten hun verplichtingen om politieke redenen niet na te komen zullen beleggers zich op hun hoofd krabben of ze dat risico nog wel willen lopen. Vandaag China, welk land morgen?

En dan is er nog de kwestie van schadevergoeding. Juridisch is er geen basis voor -schreef ik eerder in een opinieartikel in het Nederlands Dagblad. Het zal leiden tot een volledige economische ontkoppeling van een westerse en Chinese invloedssfeer. Sommige haviken in Washington zullen niets liever willen, omdat ze het als het ultieme middel beschouwen om de Chinese opkomst te beteugelen. Maar het zal ook leiden tot een enorme waardevernietiging en een wereldwijde recessie.

woensdag 6 mei 2020