Hoe lang is de arm van Beijing?

Paternotte en Sjoerdsma schrijven in een opinieartikel in NRC Handelsblad (d.d. 16 november) dat de Kamer al eens eerder een enquête heeft uitgevoerd naar buitenlandse financiering van moskeeën en dat de Lange arm van Ankara én de Lange arm van Rabat regelmatig in het parlement zijn besproken. Eén land, met potentieel veel meer armslag, ontbreekt volgens het tweetal vaak in de analyse van buitenlandse beïnvloeding en dat is China.

Gek genoeg noemt het artikel vervolgens een aantal bronnen die licht lieten schijnen op de Lange arm van Beijing, zoals een rapport van Amnesty International en AIVD-jaarverslagen. Ook over invloed in het onderwijs bestaat een kloek Clingendael-rapport. En als ik het me goed herinner is er in de periode dat de China-notitie van het kabinet werd samengesteld ook in de kamer over gesproken.

Voorwerk is al gedaan

Toevallig ben ik momenteel zelf bezig met een onderzoek naar de invloed van China in Nederland en het valt me op hoeveel er al is onderzocht en in kaart gebracht. Een stapel losse rapporten is natuurlijk wat anders dan een samenhangend parlementair onderzoek. Maar om een debatklassieker van voormalig D66-voorman Alexander Pechtold te citeren: "Zal ik er even een nietje doorheen slaan?"

Paternotte en Sjoerdsma verwijzen in het opinieartikel naar een onderzoekscommissie van het Britse parlement over beïnvloeding van universiteiten. Er zijn er meerdere geweest, maar ik hoop niet dat ze verwijzen naar het rapport van de Britse conservatieve partij uit februari 2019. Dat is onthutsend knullig; ondanks hoorzittingen en een uitgebreid onderzoek kwam men niet veel verder dan bekende voorbeelden van Chinese beïnvloeding in het buitenland. Met de Long arm of Beijing valt het in Groot-Brittannië zelf blijkbaar wel mee, maar dat weerhield de conservatieve MP's er niet van grote woorden te gebruiken over de Chinese dreiging.

Met een kanon op een olifant in een porceleinkast schieten

Een parlementair onderzoek is het één na zwaarste instrument dat kamerleden ten dienst staat. Alleen een parlementaire enquête biedt nog meer mogelijkheden voor waarheidsvinding. De vraag of Paternotte en Sjoerdsma hier niet een veel te zwaar middel inzetten hangt af van de vraag hoe groot je de dreiging van Chinese invloed in ons land zelf inschat. Wie vermoedt dat China's invloed hier groot is en achter iedere boom een spion ziet, zal het hartgrondig met de heren eens zijn. Wie kennis heeft van de bestaande rapporten zal het wellicht overdreven vinden.

Maar eerlijk is eerlijk, het kan natuurlijk ook geen kwaad om er een parlementair onderzoek voor op te tuigen. Transparantie is immers een groot goed in een democratie. Laat het parlement maar alle rapporten bij elkaar vegen, deskundigen horen, conclusies trekken en aanbevelingen doen. En misschien komt er iets uit wat we nog niet wisten - nog mooier!

Hand in eigen boezem

In dit verband wil ik zelf alvast een suggestie doen. Als het de parlementariërs ernst is om mogelijke buitenlandse beïnvloeding -door China, of andere landen- in kaart te brengen, dan zou ik daar zeker ook de partijfinanciering, nevenactiviteiten van politici en een lobbyregister bij betrekken. Want laten we wel zijn, als er één plek aantrekkelijk is voor buitenlandse mogendheden die op snode wijze hun agenda willen opdringen is het de Haagse kaasstolp zelf.

In Nederland is de regelgeving slap, vergeleken met de landen om ons heen. Men vaart blind op het moreel kompas van partijbesturen en individuele politici. Sommige politici koketteren er zelfs mee dat zij geen openheid geven of houden stug vol dat het privézaken betreft. Nederland is hierover al meermalen op de vingers getikt door de EU en anti-corruptie-instanties, maar de urgentie wordt niet gevoeld. Toch bewijzen recente voorbeelden in andere democratieën dat het beter is hierover transparantie na te streven.

Nu je hier toch bent: op dit blog vind je de achtergronden bij het nieuws en ontwikkelingen in China. Lezen is gratis. Maar je kunt mij wel helpen door vrijwillig een donatie te doen via PayPal.