Vijf vragen over China en Joe Biden's klimaattop

Het was lang onduidelijk of Xi deel zou nemen aan dit Amerikaanse initiatief. Waarom stemde hij op het laatste moment toch in?

Er is één ding waar Chinese leiders een hekel aan hebben en dat zijn verrassingen. Xi heeft geen zin om aan de Biden-top mee te doen en in een situatie te komen waarin hij in het defensief wordt gedrongen.

Vorige week is de Amerikaanse klimaatgezant John Kerry drie dagen in Shanghai geweest om met zijn Chinese ambtsgenoot Xie Zhenhua te overleggen. In de tussentijd heeft Xi een videoconferentie gehad met Merkel en Macron, waarbij ook over de klimaatcrisis is gesproken. Dat heeft blijkbaar voldoende vertrouwen gegeven dat het een constructieve top wordt, waarbij de hulp van China wordt gevraagd en Xi niet bang hoeft te zijn voor gezichtsverlies.

Daarnaast is er nog een Chinees belang: zij wil zowel Amerika als de rest van de wereld laten zien dat mondiale problemen niet zonder China's hulp kunnen worden opgelost en dat China bereid is daar een constructieve rol in te spelen.

Waarom is China's hulp bij de klimaatcrisis noodzakelijk?

Het is ondenkbaar dat de klimaatcrisis kan worden aangepakt zonder dat de grootste vervuilers meewerken. China is per saldo de grootste uitstoter van broeikasgassen; verantwoordelijk voor 27 procent van de mondiale uitstoot van broeikasgassen. Per hoofd van de bevolking ligt dat overigens wat genuanceerder; Nederland stoot bijvoorbeeld per hoofd meer uit dan China. Maar in absolute getallen moet de meeste inspanning van de grote vervuilers komen: de VS en China voorop, maar evengoed de EU, Japan en India. Als die niet meedoen is het onmogelijk om andere landen te vragen wel een steentje bij te dragen.

Wat mogen we van China verwachten?

China heeft vorig jaar al de belofte gedaan dat het zijn piekuitstoot in 2030 zal bereiken en daarna gaat afbouwen naar klimaatneutraliteit in 2060. Dat zal nog een hele heksentoer worden, ondanks alle investeringen in schone energie. De paradox doet zich voor dat het land nu de grootste producent ter wereld is van schone energie als wind, zon en waterkracht – maar tegelijkertijd de meeste broeikasgassen uitstoot. Dat heeft er alles mee te maken dat de economie in China zo hard is gegroeid, dat alle schone energie geen vervuilende productie vervangt, maar wordt opgesoupeerd door die enorme energiehonger. China zal nog flinke slagen moeten maken om die doelstellingen te halen, onder meer door veel kerncentrales te bouwen.

Gaat China dat wel lukken of zijn het loze beloftes?

Makkelijk zal het niet worden. Maar er zijn drie redenen waarom China dat in ieder geval gaat proberen. Ten eerste de enorme luchtvervuiling in het eigen land. Nou weet ik wel dat broeikasgassen en luchtvervuiling twee verschillende dingen zijn, maar ze hebben wel veel met elkaar te maken. Denk aan kolencentrales of autoverkeer, dat niet alleen veel broeikasgassen oplevert maar ook luchtvervuiling.  Er is in China veel verzet tegen die smog, dus dat is een belangrijke prikkel voor de overheid om er iets aan te doen.

Ten tweede ziet China ook zakelijke kansen in de energietransitie. Denk aan de productie van zonnecellen. Men ziet in China klimaatverandering niet alleen als kostenpost, maar ook als verdienmodel.

En ten derde: omdat Xi het zegt. In een land als China doet het ertoe wat de president en partijleider zegt. Als Xi zegt dat iets moet gebeuren, dan komen heel veel provinciebestuurders, burgemeesters en directeuren van staatsbedrijven in beweging, om de simpele reden dat hun eigen loopbaan daarvan afhankelijk is.

Wat heeft Xi uiteindelijk gezegd?

Hoewel Chinese staatsmedia hadden aangekondigd dat de president een belangrijke rede zou houden, sondeerde het ministerie van buitenlandse zaken eerder deze week dat op dit moment van China geen extra inspanningen bovenop de bestaande zijn te verwachten. En dat klopte. Xi benadrukte het belang van klimaatmaatregelen, een duurzame, groene economische ontwikkeling en de noodzaak van grote inspanningen.

Eigenlijk zat het nieuws in een bijzin verborgen, toen Xi sprak over "strikte controle" op kolencentrales in het huidige vijfjarenplan (dus niet meer dan afgesproken) en een "gefaseerde afschaling" daarna. Het is voor het eerst dat de grote baas expliciet iets zegt over China's verslaving aan de goedkope, maar vuile brandstof steenkool. Daarmee geeft hij een duidelijk signaal af aan de lagere bestuurslagen dat ze werk moeten gaan maken van schonere alternatieven.

Nu je hier toch bent: op mijn blog vind je de achtergronden bij het nieuws en ontwikkelingen in China. Lezen is gratis. Maar je kunt mij wel helpen mijn werk te blijven doen door vrijwillig een donatie te doen via PayPal. Voor de mensen die dat al deden: bedankt!