Het Plenum schrijft geschiedenis

Ieder najaar komen in het Jingxi-hotel in de Chinese hoofdstad de leden van het Centraal Comité van het Nationaal Partijcongres, hun plaatsvervangers en de topleiders bij elkaar om plenair en in gespecialiseerde groepjes met elkaar te discussiëren. Dit zijn de kleine vierhonderd machtigste mannen en (een paar) vrouwen van China.

Het hotel is van het leger, ligt op een kazerneterrein en is van de buitenwereld afgeschermd. De deelnemers worden geacht tijdens de bijeenkomst, die maandag is begonnen en dit jaar vier dagen duurt, binnen de kazernemuren te blijven. Behoudens wat externe deskundigen die bij specifieke sessies aanschuiven hebben zij geen contact met de buitenwereld. Zelfs hun mobiele telefoon moeten ze op hun kamer houden, om te zorgen dat niemand met de inhoudelijke gesprekken kan meeluisteren.

Black Box

Waar het precies over gaat weten we niet. Er wordt geen agenda gepubliceerd, pottenkijkers van de pers of anderzins zijn niet welkom en pas achteraf wordt een slotcommuniqué gepubliceerd waarin de belangrijkste besluiten staan opgesomd. We weten niet of dat overzicht compleet is. Laat staan dat we weten welke inhoudelijke discussie er precies heeft plaatsgevonden, wat de afwegingen waren en hoe de stemverhouding was.

Eigenlijk weten we maar één ding: in het Plenum worden de belangrijke beslissingen genomen. Of beter gezegd: voorgekookt. Want formeel beslist het Nationale Volkscongres over de koers van de Volksrepubliek China en belangrijke benoemingen. Dat komt in ieder voorjaar bij elkaar. Maar daar wordt nooit een voorstel afgestemd.

Historische resolutie

Dit jaar is bij uitzondering door het staatspersbureau Xinhua bekend gemaakt dat er op het Plenum een zogeheten historische resolutie zal worden opgesteld. Dit is pas twee keer eerder gebeurd; in 1945 en 1981. Hoewel de resoluties over het verleden gaan, zeggen die veel over het heden en de toekomst. In 1945 werd met Mao's rol in de oprichting van de partij, de burgeroorlog en de Tweede Wereldoorlog de fundering gelegd voor zijn positie als absoluut leider. Na zijn dood werd in 1981 juist weer afgerekend met de Mao-periode en zo ruimte gemaakt voor collectief leiderschap en hervormingen van Deng Xiaoping. Er wordt dus letterlijk geschiedenis geschreven (soms herschreven).

Verschillende analisten denken dat deze historische resolutie is bedoeld om Xi op een lijn te zetten met de twee belangrijkste voorgangers Mao en Deng. Dat is maar de vraag. Veel meer voor de hand ligt dat het 100-jarig bestaan van de Communistische Partij China de aanleiding vormt. De titel wijst hier ook op: Resolutie over de belangrijke resultaten en historische ervaring van de honderdjarige inspanningen van de partij. De resultaten van de partij vormen een belangrijke legitimatie van de eenpartijstaat. Die moeten van tijd tot tijd worden vastgelegd en de beslissende rol die de partij (volgens de partij) daarin heeft gespeeld benoemd.

Wat doen we met Xi?

Heeft dit dan helemaal niets met Xi te maken? Nee, dat ook weer niet. Het een sluit het ander niet uit. Sowieso zal zijn doorslaggevende betekenis worden benadrukt. Ook zijn beleid (de grote wedergeboorte van de Chinese natie) zal ongetwijfeld een rol spelen. Nu de Eeuwdoelstellingen zijn behaald, heeft de partij nieuwe legitimiteit nodig om aan de macht te blijven. Dat is een machtig, krachtig en gerespecteerd China.

En dan komen we bij een ander belangrijk onderwerp van dit Plenum: wat doen we met Xi? In het zesde Plenum van iedere vijfjarige reeks wordt de basis gelegd voor het Partijcongres van het jaar erna. Dit keer wordt er dus gesproken over het leiderschap van de partij voor de periode na 2022. En het is wel zo makkelijk als de partijleider en president een en dezelfde persoon zijn.

Xi is van de partij

In 2018 is al besloten het maximumaantal van twee termijnen van vijf jaar voor de Chinese president los te laten. Dit was natuurlijk niet voor niets. Er moeten wel heel gekke dingen gebeuren als het Plenum deze week niet beslist tot een derde termijn als partijleider én president voor Xi. Ook daarvoor is het belangrijk dat Xi's onmisbare rol wordt benadrukt.

Xi is een belangrijke troefkaart voor de partij. Hij is niet alleen een krachtige leider gebleken, hij is anders dan veel voorgangers geliefd onder de bevolking. Zijn anti-corruptiecampagne heeft hem populair gemaakt. Hij lijkt gewoon gebleven en benaderbaar (al zullen in de praktijk maar weinig Chinezen hem echt ontmoeten). Zijn Chinese Droom is voor de burger een aansprekend toekomstvisioen. Hij is kortom een ideale partijleider. Vraag niet hoe het kan, maar profiteer ervan!

Houdgreep

Xi en de partij hebben elkaar in de houdgreep. Natuurlijk heeft de partij na Mao gekozen voor een collectief leiderschap en afscheid genomen van persoonsverheerlijking. Maar Xi en de partij hebben elkaar nodig.

In het westen zijn we geneigd de Chinese partijleider als een moderne keizer te zien. Maar het is genuanceerder dan dat. De partij geeft Xi de ruimte zolang het zijn doelen dient. Xi weet dat zelf ook en speelt het spel. Natuurlijk krijgt hij zijn derde termijn, daarvoor is hij vooralsnog cruciaal. Waar we donderdag werkelijk op moeten letten is hoe ver de partij bereid is hem op het schild te heffen en of er opvolging in zicht komt.

UPDATE - Zoals verwacht heeft het plenum het concept van de historische resolutie geaccordeerd. Daarin worden de verworvenheden van de partij in d efagelopen 100 jaar bejubeld. Xi is niet vergeten; zijn leiderschap wordt uitdrukkelijk genoemd in relatie tot "China's historische resultaten en historische transformatie". Hij wordt in één adem genoemd met Mao en Deng inzake de "enorme transformatie van oprijzen, welvarend worden tot sterk zijn."

De tekst van het slotcommuniqué lees je hier.

Nu je hier toch bent: op mijn blog vind je de achtergronden bij het nieuws en ontwikkelingen in China. Lezen is gratis. Maar je kunt mij wel helpen mijn werk te blijven doen door vrijwillig een donatie te doen via PayPal. Voor de mensen die dat al deden: bedankt!