Vijf vragen over benoeming van Chinese Interpol-chef

Wat is er aan de hand?

Vorige week kozen vertegenwoordigers van 194 lidstaten 11 nieuwe leden van het zogeheten executive committee, het uitvoerend comité van Interpol dat in totaal uit 13 personen bestaat. Om te zorgen dat ieder continent in dat comité is vertegenwoordigd, krijgen ze ieder een aantal plekken toegewezen. Voor Azië zijn dat er twee. Hu Binchen is dus gekozen op een van die plekken.

Zijn kandidatuur en benoeming zijn omstreden, om de simpele reden dat hij Chinees is. Er zijn geen specifieke bezwaren tegen zijn persoon naar voren gebracht. Critici zijn bang dat de Chinese regering Hu als een pion naar voren schuift om zijn eigen belangen te dienen, Interpol te misbruiken om politieke tegenstanders en uitgeweken etnische minderheden in het buitenland op te sporen, informatie over hen te vergaren en naar China terug te halen. Daarom ageerden mensenrechtenorganisaties en parlementariërs uit twintig (voornamelijk westerse) landen tegen zijn benoeming.

Overigens was er ook gedoe over de benoeming van Ahmed Nasser al-Raisi tot voorzitter van het comité. Deze man wordt door mensenrechtenvoorvechters de martel-generaal genoemd, die leiding gaf aan veiligheidsdiensten in Abu Dhabi. Hij zit sinds 2018 namens de Verenigde Arabische Emiraten in het uitvoerend comité.

 

Wat is Interpol eigenlijk precies?

Interpol is een internationale organisatie in 1923 opgericht die nationale politie-organisaties ondersteunt bij het bestrijden van crimininaliteit als daar grensoverschrijdende aspecten aan zitten. De primaire taak is het uitwisselen van informatie tussen nationale politiediensten. Daarnaast beheert Interpol databases van gezochte en vermiste personen, gestolen goederen en bij misdrijven gebruikte wapens en doet zelfstandig analyses naar trends in internationale criminaliteit. Fun fact: Interpol heet eigenlijk helemaal geen Interpol, maar International Criminal Police Organisation (ICPO).

 

Hebben die critici niet gewoon een punt?

Natuurlijk proberen regeringen landgenoten benoemd te krijgen in internationale organisaties die zij van belang achten. Dat is goed voor de informatievoorziening en je kunt invloed uitoefenen op het beleid van zo'n club, wordt ter rechtvaardiging van zo'n lobby dan gezegd.

In de praktijk valt dat vrijwel altijd tegen om de simpele reden dat internationale organisaties nauwelijks bevoegdheden hebben omdat lidstaten zo min mogelijk soevereiniteit wensen over te dragen. Bovendien praat iedereen mee, wat de besluitvorming nogal stroperig maakt. Doorgaans zijn er formele en informele checks and balances ingebouwd die het moeilijk maken voor individuele landen hun zin door te drijven.

 

Dat klinkt mooi, maar hoe werkt dat in de praktijk?

Neem nou het uitvoerend comité van Interpol. Dat komt drie keer per jaar bijeen om over de hoofdlijnen te vergaderen. De dagelijkse leiding is in handen van de Interpol-directie. Hu zit dus niet aan de knoppen of bovenop de databases.

Bovendien beslist hij of het comité niet in hun eentje. Uiteindelijk besluit de algemene vergadering van de lidstaten over beleidswijzigingen of nieuwe procedures. Maar zelfs als Hu er in zou slagen om een meerderheid onder de Interpol-leden te mobiliseren, dan nog is de kans op misbruik gering. Interpol heeft geen rechtsmacht of eigen opsporingsambtenaren.

Nationale opsporingsdiensten kunnen niet bij elkaar in de computer kijken. Interpol-medewerkers beoordelen of opsporingsverzoeken van lidstaten op de juiste gronden worden gedaan en niet politiek gemotiveerd zijn. Landen zijn niet verplicht personen te arresteren of uit te leveren die door andere landen op de internationale opsporingslijst worden geplaatst. Er is een onafhankelijke toezichthouder (CCF) dat het handelen van Interpol controleert en waar individuen bezwaar kunnen aantekenen als zij naar hun mening onterecht in de databases van Interpol zijn opgenomen.

Concreet in het geval van China is de Nederlandse politie terughoudend met het verstrekken van informatie aan hun Chinese collega's en de rechter beslist over eventuele uitlevering van verdachten.

 

Moet je voor de zekerheid niet autocratieën als China van sleutelposities uitsluiten?

Dat kan, maar daarmee gooi je het kind met het badwater weg. Want het doel van internationale taakorganisaties is nou juist dat alle landen samenwerken waar dat noodzakelijk is. En dat werkt alleen als iedereen gelijk wordt behandeld, ieder land mee kan stemmen en ieder land zich gerepresenteerd voelt.

Natuurlijk kun je internationale samenwerking beperken tot clubjes van gelijkgestemde landen, maar we weten allemaal hoe dat afloopt: de eerste de beste keer dat een verdachte van een ernstig misdrijf in Nederland naar China vlucht, staat iedereen op zijn achterste benen dat die persoon berechting en straf ontloopt. De kunst is dus om de samenwerking van voldoende waarborgen te voorzien.

Kijk er eens op deze manier naar: je hoort vaak dat China een nieuwe wereldorde probeert te creëren. In de praktijk valt dat reuze mee, want China participeert volop in de bestaande structuren. Wel wil ze daarin volwaardig meedoen, gehoord worden en natuurlijk probeert China's regering waar mogelijk daarbinnen zijn eigen belangen na te streven (zoals ieder land dat probeert). Wat zou er gebeuren als we China dat structureel ontzeggen? Dan weet je zeker dat vanuit Beijing initiatieven worden ontplooid om een alternatieve wereldorde op zijn eigen voorwaarden te scheppen.

 

Nu je hier toch bent: op mijn blog vind je de achtergronden bij het nieuws en ontwikkelingen in China. Lezen is gratis. Maar je kunt mij wel helpen mijn werk te blijven doen door vrijwillig een donatie te doen via PayPal. Voor de mensen die dat al deden: bedankt!

donderdag 2 december 2021