NOC*NSF bang voor sportieve spionage

De Volkskrant berichtte dinsdag als eerste over de voorzorgsmaatregelen die NOC*NSF rond de spelen treft. Daaraan is, volgens de sportkoepel, gebruikelijk overleg met de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) en inlichtingendienst AIVD over de veiligheidssituatie vooraf gegaan. De sportkoepel wil niet nader ingaan op welke maatregelen precies zijn genomen en over het waarom ervan.

Ik merk dat het onderwerp zeer tot de verbeelding spreekt. Veel mensen vragen zich af welke risico's TeamNL precies loopt, wat de Chinezen van plan zijn en veiligheidsdeskundigen vragen zich af of deze maatregelen wel nut hebben. Ik heb niet bij NOC*NSF aan tafel gezeten en ik weet al helemaal niet wat de Chinese staatsveiligheid van plan is. Maar uit het spaarzame wat nu bekend is zijn wel enkele voorzichtige conclusies te trekken.

 

Hoofdconclusie: sporters zijn veilig in China

Hoe paradoxaal het ook klinkt bij zo'n bericht, de belangrijkste conclusie is dat NOC*NSF, NCTV en AIVD denken dat de sporters zelf in China weinig risico lopen. Sommige mensen veronderstellen dat sporters die zich kritisch over de mensenrechten, LHBTI-rechten of anderzins over de Chinese regering uitspreken in de problemen kunnen komen of zelfs achter de tralies worden gezet. Dat is niet de taxatie van de diensten, want als dat risico reëel is, zou NOC*NSF zijn sporters niet naar China laten vertrekken.

Die inschatting is logisch. Er zijn geen voorbeelden bekend van buitenlandse deelnemers aan grote (sport)evenementen die op die manier in China in de problemen zijn gekomen. Hooguit dat bepaalde personen een visum wordt geweigerd. De kans dat het nu anders zou zijn is nihil, om de simpele reden dat China daarmee zijn eigen glazen zou ingooien. China is tuk op prestigieuze internationale evenementen waarop het land kan schitteren op het wereldtoneel. Maar het kan jarenlang geen nieuwe meer binnenslepen als deelnemers niet ongeschonden naar huis terug kunnen keren. Welke internationale organisatie of sportbond wil zijn leden aan dergelijke risico's blootstellen?

 

Prestigeproject

Om de echte risico's goed te begrijpen en vast te stellen welke voorzorgsmaatregelen passend zijn, moet je een risicogebonden analyse maken. Daarvoor is het goed je even in de situatie van de Chinese autoriteiten te verplaatsen. De Olympische Spelen zijn een prestigeproject, voor veel geld binnengehaald om China in de schijnwerpers te plaatsen en de wereld te laten zien wat voor belangrijk, modern en goed georganiseerd land dat toch is. China wil daarom a) dat niemand zijn feestje verpest en b) zelf schitteren.

Om die reden zullen de autoriteiten de sporters en begeleiders wel monitoren. Wie is er van plan zich uit te spreken of heeft er contact met mensenrechtenorganisaties of activisten? Met die informatie kunnen ze vervolgens niet zoveel doen. Om die reden is het risico voor individuele sporters klein.

 

Sporter zal veel tijd online doorbrengen

Dat verklaart het advies aan de sporters om elektronische apparatuur thuis te laten. Daaruit blijkt dat de sportkoepel en veiligheidsdiensten wel enkele risico's zien, maar niet zo groot dat ze zover gaan het te verbieden of de sporters van een tijdelijk apparaat te voorzien. De beslissing wordt bij de sporter gelaten en die krijgt zo het signaal mee dat hij op zijn hoede moet zijn en desgewenst zelf enkele voorzorgsmaatregelen moet nemen (zoals een tijdelijke telefoon).

Waarom zijn de risico's beperkt: de meeste sporters en hun contacten zijn volstrekt oninteressant voor de Chinese staatsveiligheidsdienst. Het is ook een realistische maatregel, want de sporters zijn doorgaans jong, zijn gewend veel tijd online door te brengen (hebben ook verplichtingen jegens de sportbonden en hun sponsors) en ze zullen zich vanwege Corona-maatregelen soms behoorlijk vervelen in het Olympisch dorp. Ik verwacht dat de meeste sporters gewoon hun mobieltje meenemen.

 

Sportieve spionage

Dan de 'schone' apparaten die NOC*NSF aan stafleden meegeeft. Hier wordt het interessant, want het meegeven van een tijdelijke telefoon en laptop is de enige concrete maatregel waar echt iets wordt gedaan. Blijkbaar is de taxatie dat hier het grootste risico zit. Wat zou dat kunnen zijn?

De enige plausibele verklaring die ik zou kunnen bedenken is sportieve spionage. We kenden al militaire, politieke en economische spionage. Sportieve spionage bestond nog niet; bij deze! De laptops van de begeleidende staf zit vol met trainingsschema's, prestatiedata, medische gegevens en wedstrijdschema's. Die wetenschap kan Chinese sporters van pas komen in de medaillejacht. Blijkbaar acht NOC*NSF de kans reëel dat dit soort data wordt ontvreemd. En de belangen zijn zo groot, misschien hebben ze daar nog wel gelijk in ook. Er is wel voor minder gespioneerd.

 

Risico-afweging

Veiligheidsdeskundigen vragen zich af of deze maatregel afdoende is. Niet als je al deze info vervolgens op het nieuwe apparaat gaat laden en mee naar China neemt. Je zou de laptop vanaf ingebruikname offline kunnen houden, maar dan nog bestaat de kans dat iemand er even een usb-stick insteekt of anderzins het apparaat leegtrekt. Ik neem aan dat stafleden de opdracht hebben gekregen hun devices geen moment uit het oog te verliezen en niet in omstandigheden te geraken dat je de controle verliest op wat er gebeurt (drank, drugs of onverwachte sekspartner).

Bestaat er de kans dat Chinese diensten meekijken? Ja, die mobiele telefoon blijft natuurlijk niet 'schoon' op het moment dat je hem gebruikt in China en bijvoorbeeld inlogt op je mailbox en sociale media. Is dat erg? Het is vervelend voor je privacy-gevoel, maar echte risico's loop je er niet door, omdat -anders dan bijvoorbeeld journalisten of diplomaten- de meeste sporters en begeleiders volstrekt onbelangrijk zijn voor de Chinese autoriteiten. Zij vormen slechts het decor van hun evenement.

 

 

Nu je hier toch bent: op mijn blog vind je de achtergronden bij het nieuws en ontwikkelingen in China. Lezen is gratis. Maar je kunt mij wel helpen mijn werk te blijven doen door vrijwillig een donatie te doen via PayPal. Voor de mensen die dat al deden: bedankt!

woensdag 12 januari 2022